Seller dünyamızda neleri değiştiriyor?

• Sel baskınları insan sağlığından çevreye kadar çok yönlü bir maliyet getiriyor.

  Sel, bir bölgede genellikle yoğun yağış veya karların erimesine bağlı olarak, yüksek miktarda kontrolsüz su nedeniyle gerçekleşen bir felaket olarak tanımlanıyor. Sel felaketlerinin geçtiğimiz zaman içerisinde giderek artmasının birkaç sebebi var:
  Küresel ısınma: Küresel ısınma, hortumlar ve tropik fırtınalar gibi olağanüstü doğa olaylarının yaşanma riskini artırıyor. Bu hava olayları büyük miktarlarda yağmur veya kar yağışına yol açarak sel felaketlerini tetikleyebiliyor.
  Nüfus artışı: Daha fazla insan aynı zamanda daha fazla ev, işyeri, yollar ve su kütlelerinin yakınlarına inşa edilecek her çeşit yapı anlamına gelir. Hortum veya tropik fırtına gibi olağanüstü hava olaylarında plansız yapılaşma, toprağın zayıflaması ve oluşacak hasarın artması anlamına gelir.
  Doğal alandaki değişiklikler: Ormansızlaşma gibi doğal alanda yapılan değişiklikler ani yağmurlara neden olarak su basması riskini artırabiliyor.
  
  Sellerin dört olumsuz etkisi şöyle…
  1. Seller doğal yaşama zarar verir
  Vahşi doğada hayvanlar, sel felaketinin etkilerine karşı özellikle risk altında. Böyle bir durumda kendilerini kaçamayacakları bir durumda bulabilir, besin kaynaklarının bulunduğu bölgelere erişemeyebilirler. Su baskınları hayvanların yaşam alanlarını yok ederek, yumurtalarını ve yavrularını öldürerek tahrip edebilir. Bu doğrudan etkilerin yanı sıra, sel baskınları uzun vadede de hasar verici olabilir. Örneğin, sıklıkla ormanlarda ve sulak alanlarda habitatın bozulmasına yol açabilir.
  2. Seller insanlara ve topluluklara tehdit oluşturur
  Seller, etkiledikleri bölgelerde yaşayan topluluklar için yıkıcı etkiler yaratır. Evlere, iş yerlerine ve bizzat insanlara zarar verir; bu bölgelerde yaşayan halkın zorunlu göçüne sebep olabilir. Bunun sonucunda pek çok insan uzun süre evsiz ve işsiz, devlet desteğine bağımlı vaziyette yaşamak durumunda kalabilir. Geçen sene Pakistan’daki sellerde, neredeyse 1700 insan yaşamını yitirdi. 2 milyona yakın konut ise yok oldu. Giderek kötüleşen sel mevsimleri önümüzdeki dönemde de hasarın artmasına sebep olacak gibi görünüyor. Sellerin ayrıca halkın yaşamı üzerinde uzun vadeli etkileri de olur. Seller yüzünden oluşan hasar veya elektriğin kesilmesi gibi sebeplerle iş yerleri kapanır, yerel ekonomiler büyük darbe alır. Hasarın boyutlarına bağlı olarak, bazı kurbanlar evlerine ve iş yerlerine hayatları boyunca geri dönemeyebilir. Bilim insanları 2050’ye kadar iklim krizinin etkileri nedeniyle dünya çapında 1.2 milyar insanın yerinden olacağını ön görüyor. Seller de bu göçlerin tetikleyicilerinden birisi.
  3. Seller erozyon ve tortulaşmaya sebep olur
  Dünyanın yüzeyinin rüzgâr, su veya buz ile girdiği şiddetli temas sonucu dağılması veya yer değiştirmesi olayına erozyon denir. Tortulaşma ise tortuların ait olmadıkları bir yerde birikmeleri durumunda gerçekleşir. Su baskınları bu iki durumun da şiddetli biçimde meydana gelmesine yol açar. Erozyon ve tortulaşma bitki örtüsünü olumsuz yönde etkiler. Topraktaki besin maddelerine zarar vererek ekinlerin büyümesini engeller. Erozyona uğrayan materyaller nehirler, göller ve okyanuslara saçılarak suyun kalitesini düşürebilir, su altı yaşamına zarar verebilir. Erozyon, akıntıyı tıkayarak veya yavaşlatarak balıkların göçüne ve üremesine engel olabilir. Tortulaşma su altındaki akıntıyı yavaşlatır ve organizmaların yaşaması için gerekli olan habitata hasar verir. Erozyon ve tortulaşma zararlı alglerin çoğalmasına da sebebiyet verebilir. Bu canlılar balık nüfusunu azaltır, hastalanan balıkları yiyen insanların da zehirlenmesine yol açar.
  4. Salgın hastalıklara yol açar
  Seller, hastalıkların ve kirliliğin yayılma yollarından biri. Bir sel baskını durumunda oluşan kirlilik, çevredeki nehirlere, göllere ve içme suyu kaynaklarına bulaşır. Su kaynaklarının kirlenmesi özellikle bağışıklık sistemi zayıf, kronik sağlık sorunlarından muzdarip bireyler için tehlikeli olabilir. Su kaynaklarının kirlenmesi koli basili, salmonella ve kolera gibi bakterilerin yayılmasına sebep olur. Bu bakteriler özellikle erken tedavi edilmediği zamanlarda ölümcül olabilir. Seller, tarım alanlarında ekinlere veya tarım ekipmanlarına zarar vererek yiyecek kaynaklarını da etkileyebilir.
  
  Kendinizi sellerden nasıl koruyabilirsiniz?
  Seller tüm dünyada ciddi hasarlara neden olan önemli bir sorun, bu yüzden hasarın nasıl önlenebileceğini bilmek önemli. Eğer sel baskını ihtimali olan bir bölgede yaşıyorsanız, şu önerilerden bazıları hayat kurtarıcı olabilir:
  *Kapı ve pencerelerin etrafında lastik korumalar kullanmak
  *Bodrumunuza, eve giren suyu otomatik olarak dışarı atacak bir atık su pompası kurmak
  *Bahçeye, evin çevresini saran suyu uzaklaştıracak bir drenaj sistemi kurmak
  *Bütün deliklerin kapatarak bodrumunuzu ve evinizi su geçirmez hale getirdiğinizden emin olun. Evinizin çevresini suyun havuzlar yaratarak birikemeyeceği şekilde inşa edin.
  Sel, topluluklar üzerinde yıkıcı ve uzun vadeli etkileri olabilen, doğal bir felaket. Bir selden sonra yaşananlar genellikle kaotiktir, dolayısıyla güvende kalmak çok önemlidir. Bu olumsuz etkileri atlatmanın en iyi yolu ise felakete yaşanmadan önce hazırlıklı olmaktır.
  
  Kaynak: EKOIQ