Dünya Su Günü'nde "geride kimse kalmasın"

• 2019 yılında Dünya Su Günü’nün teması “Geride Kimseyi Bırakmamak” üzerine kurulu. Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve kapsayıcı kalkınma yaklaşımıyla son derece uyumlu olan bu temanın arkasında neler yatıyor?

  Bugün Dünya Su Günü. Birleşmiş Milletler (BM) 1993 yılından beri 22 Mart’ı Dünya Su Günü olarak kutluyor. Geçtiğimiz yıllarda enerji, gıda güvenliği, şehirleşme, sağlık, kuraklık, suyun işgücü konusunda yaratacağı dönüşüm  gibi kavramlarla suyun ilişkisini vurgulayan BM, bu yıl Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’yle yakından ilgili bir kavrama odaklanıyor.
  
  
  2019 yılında Dünya Su Günü’nün teması “Geride Kimseyi Bırakmamak” üzerine kurulu. Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve kapsayıcı kalkınma yaklaşımıyla son derece uyumlu olan bu temanın arkasında neler yatıyor?
  
  

  Geride Kimseyi Bırakmamak

  • Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, sürdürülebilir kalkınma konusunda gösterilen ilerlemeden herkesin faydalanması üzerine kurulu.
  • 6 numaralı Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi olan “Temiz Su ve Sıhhi Koşullar” herkesin güvenli ve erişilebilir içme suyuna kavuşmasını sağlamak için, altyapıya yatırım yapmak, sıhhi tesisler inşa etmek ve her düzeyde hijyeni teşvik etmek gerekliliğini vurguluyor. Bu hedef kapsamında, su kıtlığının hafifletilmesinde, ormanlar, dağlar, sulak alanlar ve nehirler gibi suyla bağlantılı eko-sistemlerin korunması ve eski haline getirilmesi de ele alınıyor. Gelişmekte olan ülkelerde su verimliliğini teşvik etmek ve arıtma teknolojilerini desteklemek için uluslararası işbirliği ihtiyacı da yine bu hedefler doğrultusunda vurgulanan bir konu.
  • Bugün, milyarlarca insanın güvenle içebileceği bir su kaynağına erişimi yok. Bu insanlar evlerinde, işyerlerinde, okullarında, çiftliklerinde ve üretim tesislerinde su ihtiyaçları konusunda çözümler üretmeye çalışıyorlar. Bu sorundan en çok etkilenenlerse, kadınlar, çocuklar, mülteciler, engellileri de kapsayan dezavantajlı gruplar. 
  • Birleşmiş Milletler 2010 yılında güvenilir ve temiz içme suyu ve sıhhi tesisata erişimi bir insan hakkı olarak tanımladı. Milyarlarca insan sudan yoksun yaşarken, global bir ilerleme gerçekçi bir hedef olamıyor.
  • İnsanların suya erişiminin önünde pek çok engel olabiliyor. Cinsiyet, ırk, etnisite, din, engellilik, ekonomik ve sosyal statü gibi sayılabilecek bu başlıkları iklim değişikliği, nüfus artışı ve göç gibi faktörler daha da zorlu hale getiriyor.
   

  Su tasarrufu nasıl artar?

  Küresel olarak su kaynaklarının yaklaşık yüzde 69'u tarımsal amaçlarla kullanılırken, yüzde 19'u sanayi sektörü ve yüzde 12'si ise evsel kullanım için tüketiliyor. Durum buyken tarımda daha verimli sulama yöntemlerine geçilmesi, sanayide su verimliliği uygulamalarının artırılması ve evsel tüketimde su tasarrufu konusunda bilinçlenme gerekiyor.
   
  Su tüketiminde aslan payını tarımsal üretim alıyor çünkü bu sektörde ağırlıklı olarak salma sulama yöntemi kullanılıyor. Tarımsal ürünlerin su ayak izlerinin küçültülmesi için öncelikle yağmurlama, damla sulama gibi verimli sulama uygulamalarına geçilmesi gerekiyor. Tabii ki tedarik zincirindeki iyileştirmeler de bu verimlilik uygulamalarına destek verebiliyor.
   
  Sanayide suyun verimli kullanılmasıysa, birbiriyle ilişkili pek çok sektörde tasarrufu tetikliyor. Su, üretimde en önemli girdilerden birini oluşturuyor. Bir sayfa kağıt üretmek için 10 litre su tüketiliyor. 500 gram plastiğin sudaki ayak iziyse tam 91 litre. Üretimde suyun ayak izini küçültmenin yolu su verimliliği uygulamalarından geçiyor. 
   
  Su verimliliği projeleri denince akla, atık su arıtımı ve yeniden kullanımı, gri su geri dönüştürme teknolojileri, yağmur suyunun toplanması, makine ekipman parkının modernizasyonu ve bakımı,akıllı su sayaçları, su tasarruflu musluk ve tesisat malzemelerinin kullanılması gibi başlıklar geliyor. Üstelik bu tip projeler, üretim sürecindeki pek çok farklı alanı tetiklediği için önemli oranda katma değer sağlıyor. Su verimliliği projeleriyle, enerji maliyeti, hammadde kullanımı ve onarım masrafları azalırken, sera gazı salımında da düşüş görülüyor. Tüm bu çalışmalar sonucunda üretim sürecinde sağlanan verimlilikle, daha çok ve daha kaliteli ürün ortaya çıkıyor.
  
  Tabii ki evsel tüketimde de su tasarrufuna odaklanmak gerekiyor. Burada hem su tasarrufuna imkan tanıyan beyaz eşya ve armatürleri kullanmak hem de genel olarak bilinçlenmek önemli. Örneğin elde bulaşık yıkarken veya diş fırçalarken suyu sürekli açık tutmak gibi alışkanlıkları değiştirmek önemli bir başlangıç.
   

  Su stresinin önüne nasıl geçilir?

  TSKB Ekonomik Araştırmalar’dan Can Hakyemez’in hazırladığı ve geçtiğimiz haftalarda yayınlanan SU: Yeni Elmas başlıklı rapor, su stresinin önüne geçilmesi konusunda aşağıdaki önerileri paylaşıyor:
  
  
  • Su stresinin azaltılmasında, kamu ve özel sektörün birlikte hareket etmesi gerekiyor.
  • Su tasarrufu konusunda toplumda farkındalık yaratılması önemli bir katkı sağlayabilir.
  • Suyun en çok tarımda tüketilmesinden hareketle, bu alanda su verimliliği uygulamaları teşvik edilebilir.
  • Verimsiz su tüketimini iyileştirici düzenlemeler yapılabilir.
  • Arıtma ve arındırma tesisleri, su şebekelerinin ve boru hatlarının iyileştirilmesiyle su kayıplarının önüne geçilebilir.
  • Sanayi istihdamının nüfusu fazla olan bölgelerden, nüfus yoğunluğu daha az bölgelere taşınmasıyla, bölgesel su stresi azalabilir.
   
   

  Rakamlarla Dünya Su Günü

  • 2,1 milyar insanın evlerinde temiz suya erişimi yok.
  • 4 milyar insan, yılın en az bir ayında ciddi bir su kıtlığıyla karşı karşıya kalıyor.
  • 2030 yılına kadar, 700 milyon insan su kıtlığı nedeniyle yaşadığı yeri terk etmek durumunda kalabilir.
  • Her gün beş yaşın altındaki 700’den fazla çocuk, kirli su ve yetersiz sıhhi tesisat kaynaklı ishal nedeniyle hayatını kaybediyor.
  • Suya erişimi kısıtlı bölgelerde, günlük su ihtiyacı için eve su taşınmasını ağırlık olarak kadınlar üstleniyor.
  • Her dört ilkokuldan birinde, içme suyu bulunmuyor. Öğrencilerin susuzluk karşısında tek seçeneği güvenilir olmayan kaynaklardan su içmek.
  • Güvenilir olmayan su kaynaklarını kullanmak durumunda kalan insanların %80’i kırsal alanlarda yaşıyor.
  • 159 milyon insan içme suyunu göl ve dere gibi yüzey sularından karşılıyor.
   
  Son olarak, Dünya Su Günü’nde “Su Ayak İzi” kavramına yeniden göz atmakta fayda var. Bu konuda daha önce hazırladığımız yazımızda su ayak izini detaylı olarak incelemiştik.
  
  
  Suyunuz verimli, Dünya Su Günü’nüz kutlu olsun!