Gıda israfı nasıl önlenir?

• Gıda hakkında düşünme şeklimiz değiştikçe, bu konudaki davranışlarımız ve alışkanlıklarımız da değişiyor.

  Bugün, dünyada üretilen gıdanın üçte biri ziyan oluyor. Tarlada çürüyerek, tedarik zincirinde bozularak veya satın alındıktan sonra çöpe dökülerek israf edilen bu gıdalar, açlık çeken yaklaşık 815 milyon insanı doyurmaya rahatlıkla yetecek seviyede. Fakat yanlış kararlar ve uygulamalar nedeniyle 1 milyara yakın insan açlık çekmeye devam ediyor ve yılda 940 milyar dolarlık gıda çöpe gidiyor.
  
  Üstelik çöp sahalarına atılan gıdalar, küresel ısınmayı da olumsuz etkiliyor. Dünya Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) paylaştığı bilgilere göre, eğer gıda kaybı ve atığı bir ülke olsaydı, yıllık 4,4 gigatonluk sera gazı emisyonuyla Çin ve ABD’nin arkasından emisyon salımında üçüncü sırada yer alırdı. 
  
  
  Tüm bu sebeplerden dolayı gıda israfı bugün insanlığın karşı karşıya kaldığı en önemli sorunlar arasında yer alıyor. Bu sorunla başa çıkmak için öncelikle gıdaya bakış açımızı değiştirmemiz gerekiyor. Bireyler ve kurumlar gıdaya farklı şekilde bakmayı öğrendikçe, davranış kalıpları değişiyor, gıda israfı azalıyor. 
  
  İşte gıdaya bakış açımızı değiştirecek öneriler:

  Tüketiciler

  • Değişim evde, planlamada alışveriş listesinde, buzdolabında başlıyor. 
  • Menülerinizi planlayın. Böylece ihtiyaç duyduğunuz kadar alışveriş yapar, artan yemekleri nasıl değerlendireceğinizi önceden bilir ve israfı önlemiş olursunuz.
  • Alışveriş listenizi hazırlarken gerçekten ihtiyacınız olan ve kısa zamanda pişirip hazırlamayı düşündüğünüz gıdalara odaklanın. 
  • Alışverişinizi haftalık yapıyorsanız, sadece o hafta yiyeceğiniz ürünleri alın. Buzdolabınızda uzun süre bekleyen ürünlerin yemeğe dönüşme ihtimalinin azaldığını unutmayın. 
  • Bu ihtimali artırmak için hangi gıdanın nasıl en iyi şekilde saklanacağını öğrenin. Örneğin bazı sebzelerin hava alması, bazılarının vakumlu kaplarda saklanması gerekir. Bu tip kuralları öğrendikçe gıdaların daha uzun süre taze kalmasının sırrını da çözmüş olursunuz.
   

  Üreticiler ve Satıcılar

  • Alışveriş sepetlerimizin gereksiz ürünlerle dolmasında perakendecilerin minik sürprizlerinin rolü var. Üretici veya marka tarafından düzenlenen “özel fiyat, bir alana bir bedava” vb. kampanyalar, almayı düşünmediğimiz ve muhtemelen çok da ihtiyaç duymadığımız ürünlere yönelmemizi yol açıyor.
  • Bu nedenle özellikle kolay bozulur gıda ürünlerinde “bir alana bir bedava” kampanyalarının düzenlenmesi, ihtiyaç fazlası olarak alınan ikinci ürünün çöpe gitme ihtimalini artırıyor.
  • Bunun önüne geçmek için İngiltere’deki marketler “bir alana bir bedava” kampanyalarına sınırlama getiriyor. 
  • Ambalajların üzerine eklenen pişirme ve saklama öneriler de israfın önlenmesi anlamında tüketiciye iyi bir çözüm sunabiliyor.
  • Gıda israfıyla ilgili en tartışmalı konu ise son tüketim tarihi etiketleri. Halen yenilebilir özellikteki gıdaların sırf etiketindeki tarih geçtiği için çöpe atılması tüm dünyada rastlanan bir sorun. 
  • Bugün dünyanın farklı yerlerinde son tüketim tarihi geçmiş fakat sağlığa zararı olmayan, lezzetinden bir şey kaybetmeyen ürünler satan marketlere rastlanıyor. Bazı marketler bu tip ürünleri kendi raflarında daha uygun fiyat etiketleriyle bile satabiliyorlar. 
  • Bu sorunla başa çıkmak için önerilen diğer yöntem ise, gıda etiketlerinin sadeleştirilmesi ve tüketici tarafından daha net anlaşılacak şekilde iki tarih verilmesi:
  •      Kolay bozulur gıdalar için “son tüketim tarihi”
  •      Dayanıklı gıdalar için “kaliteli tüketim tarihi” (örneğin, “bu ürünün xx tarihinden önce tüketilmesi önerilir)
  • Etiket formatları değiştikçe, tüketicilerin bu konuda bilgilendirilmesi ve eğitilmesi de kuşkusuz şart.
    
    
  Son beş yılda evsel gıda atığını %21 oranında azaltan Birleşik Krallık’ta bu adımların pek çoğu denenmiş. En mühim ders ise “gıda hakkında düşünme şeklimiz değiştikçe, bu konudaki davranışlarımız ve alışkanlıklarımız da değişiyor” olmuş. Biz de herkesi gıdaya farklı bakmaya hem almadan hem de atmadan önce bir kere daha düşünmeye davet ediyoruz.