İklim değişikliği sağlığımızı nasıl etkiliyor?

• Dünya Sağlık Örgütü’ne göre iklim değişikliği artık bir sağlık krizi. Her sıcaklık artışı yaşam kaybı demek; iklim eylemi geciktikçe sağlık bedeli büyüyor.

  İklim değişikliğinin etkileri artık yalnızca çevresel değil, doğrudan sağlıkla ölçülüyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) iş birliğiyle yayımlanan Lancet Countdown 2025 raporu, iklim eylemindeki yetersizliğin milyonlarca insanın yaşamına mal olduğunu ortaya koyuyor. Rapora göre; 20 temel göstergeden 12’si rekor seviyelere ulaştı; ısınan gezegen, sağlığımızı her zamankinden daha fazla tehdit ediyor.
  
  
  
  Lancet Countdown 2025’ten 10 bulgu
  1. Isıya bağlı ölümler yüzde 23 arttı
  1990’lardan bu yana sıcak hava dalgalarına bağlı ölümler yüzde 23 yükseldi. 2024’te ortalama bir kişi, iklim değişikliği olmasaydı yaşanmayacak 16 tehlikeli sıcak gün geçirdi.
  
  2. En kırılgan gruplar daha fazla etkileniyor
  Bebekler ve yaşlılar, kişi başına ortalama 20 gün sıcak hava dalgasına maruz kaldı. Bu oran 20 yıl öncesine göre dört kat yüksek.
  
  3. Kuraklık gıda güvencesini tehdit ediyor
  2023’te kuraklık ve aşırı sıcaklıklar, 124 milyon insanı orta veya şiddetli gıda güvencesizliğiyle karşı karşıya bıraktı.
  
  4. Sıcaklık ekonomiyi de yakıyor
  Aşırı sıcaklar nedeniyle 2024’te 640 milyar iş saati kayboldu. Küresel üretim kaybı 1.09 trilyon dolar olarak hesaplandı.
  
  5. Sıcaklığa bağlı ölümler ekonomik kayıp da yaratıyor
  Yalnızca yaşlı bireylerdeki ısıya bağlı ölüm maliyetleri 261 milyar dolar olarak belirlendi.
  
  6. Fosil yakıt teşvikleri sağlık harcamalarını geride bıraktı
  Hükümetler 2023’te 956 milyar doları fosil yakıt sübvansiyonlarına ayırdı. 15 ülke, bu alanda sağlık bütçesinden daha fazla harcama yaptı.
  
  7. Temiz enerji hayat kurtarıyor
  2010–2022 arasında kömür kaynaklı hava kirliliğinin azalması sayesinde her yıl 160 bin erken ölüm önlendi.
  
  8. Yenilenebilir enerji istihdam yaratıyor
  Yenilenebilir enerji üretimi küresel elektriğin yüzde 12’sine ulaştı ve 16 milyon kişiye istihdam sağladı.
  
  9. Sağlık sektörü karbonunu azaltıyor
  2021–2022 arasında sağlık sektörünün sera gazı emisyonu yüzde 16 düştü. Bu sırada bakım kalitesi de iyileşti.
  
  10. Ülkeler sağlık uyum planlarını güçlendiriyor
  Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre ülkelerin yüzde 60’ı sağlık sistemleri için ulusal iklim uyum planını tamamladı. Bu oran, sağlık ve iklimin artık ayrı düşünülemeyeceğini gösteriyor.
  
  Her bir derece yaşam kalitesini ve sağlığı doğrudan etkiliyor
  İklim değişikliğinin etkileri artık yalnızca sıcaklık artışlarıyla ölçülmüyor; her bir derece, yaşam kalitesini ve sağlığı doğrudan etkiliyor. Lancet Countdown 2025 raporu, iklim eyleminin aslında bir sağlık yatırımı olduğunu net biçimde ortaya koyuyor. Temiz enerji, adil gıda sistemleri ve dayanıklı sağlık altyapısı yalnızca çevre için değil, insan yaşamı için de hayati önemde. Belem’de düzenlenecek COP30 (Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı) öncesinde, küresel karar vericiler için en açık mesaj bu: İklim eylemi geciktikçe, sağlık bedeli büyüyor.