Küresel Isınmaya Dur De!

• Dünyamız son yüzyılda ısınmaya başladı. Bunu anne-babalarınız konuşurken, okulda öğretmenlerinizden, arkadaşlarınızdan, televizyon ya da radyo programlarında her geçen gün daha sık duymaya başladınız değil mi?

  Dünyamız, biz insanların yaşama tarzları nedeniyle her geçen gün ısınıyor! Çünkü;
  • Günlük yaşamımızda gerekenden fazla elektrik kullanıyoruz.
  • Fabrikalarda çok miktarda enerji kullanılıyor.
  • Trafiğe çıkan araba sayısı her geçen gün artıyor.
  • Her gün ormanlarımız azalıyor. Daha çok ağaç kesiliyor.
  
  Peki ama bunların sonucunda nasıl ısınabilir dünyamız? Gelin birlikte öğrenelim!
  
  Dünyamızın atmosferi
  Dünyamızın çevresi çeşitli gazlardan oluşan ince bir tabakayla çevrilidir. Bu tabakada en fazla bulunan gaz nitrojendir. Oksijen sayesinde bizler nefes alıp verebiliriz. Atmosferde nitrojene göre daha az miktarda sera gazı adı verilen gazlar olduğunu biliyor muydunuz?
  
  Sera gazları ve sera etkisi nedir?
  Hiç sera gördünüz mü? Seralar için camla kaplı bahçelerdir diyebiliriz. Kış mevsiminde bazı bitkileri yetiştirmek için kullanılırlar. Bahçelerin etrafındaki cam sayesinde güneş ısısı bu içeride hapsolur. Seralar, güneş ışığını geçirir ama güneş ısısının çıkmasına izin vermez. Bu sayede bitkiler kışın büyüyebilmek için yeterli derecede ısıya sahip olurlar.
  
• 
  Dünyamızın çevresi atmosferle kaplıdır. Bu sayede nefes alıp veririz. Atmosferde bulunan bazı gazlar sayesinde gezegenimiz de etrafı camla kaplı bir bahçe gibidir. Bu gazlara sera gazı denilir. Güneş ışığı, sera gazları arasından atmosfere girer. Güneş ışığı, dünya yüzeyine vardığında, ışık enerjisinin bir kısmı burada emilir. Güneş ısısı enerjisinin geri kalan kısmı, yeryüzünden atmosfere yayılır. Bunun da bir kısmı uzaya tekrar geçer, ama çoğu sera gazları tarafından atmosferde hapsolur. Bu sayede dünyamız ısınır.
  
  Sera etkisi, sera gazları sayesinde atmosferdeki sıcaklığın artmasıdır. Bu gazlar olmasaydı, güneş ısısının büyük bir kısmı uzaya yansırdı. Dünyamızı ısıttığı için bu gazlara sera gazları denir. Bunlar arasında su buharı, karbondioksit, metan gibi gazlar bulunur.
  Sera etkisi dünyamız için son derece önemlidir. Bu etki olmasaydı, dünyamız yaşanabilecek kadar sıcak bir yer olmazdı. Bu gazların etkisi çok arttığındaysa, bu sefer dünyamız normalden çok daha sıcak bir yer olurdu. Dünya ısısının azıcık artması bile insanlar, bitkiler ve hayvanlar için çok önemli sorunlara yol açabilir.
  
  Dünyanın ısınması sonucunda neler oluyor?
  Dünyanın sıcaklığı artmaya devam ederse, günümüzde yaşadığımız bir çok sorun artarak devam edecektir.
  Uzun bir süre içinde gerçekleşen sıcaklıktaki küçük artışlar, iklimin değişmesine neden olabilirler. İklim değişirse, insanların yaşamak için ihtiyaç duyduğu pek çok şey bu durumdan çok etkilenir. Bunlar arasında, okyanus seviyesi ve ürünlerimizi ektiğimiz araziler de vardır. İklimin değişmesi içtiğimiz suyu, soluduğumuz havayı tahmin edebileceğimizden çok daha fazla etkileyebilir.
  
  İklim değişikliği insan sağlığını doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyebilir. Örneğin, aşırı sıcak ve basınçlı hava insan sağlığını etkilemektedir. Dünyamız son dört yılda en sıcak günlerini yaşıyor. Biliminsanları böyle giderse 2007 yazında da havaların beklenenin çok üstünde olacağını belirtiyor. Bu da sağlık sorunlarının artmasına neden olabilir.
  
  İklim değişikliğinin doğrudan görülemeyen ama bizi farkında olmadan etkileyen etkileri arasında hava kirliliği, gıda ve su kaynaklarımızda değişim ve beklenmedik seller ve kıyı su baskınları sayılabilir. İklim değişikliğinin bu olumsuz etkisinden özellikle çocuklar ve yaşlılar etkilenmektedir.
  
  Dünyamızın yaşam alanları değişiyor. Bunun sonucunda bu alanlarda yaşayan bir çok canlı oldukça zor durumda kalıyor, nesilleri tehlike altına giriyor.
  
  Dünyamız aslında hep bir değişim içindedir. Bu değişim uzun yıllar içerisinde gerçekleşir. Canlılar bu yavaş değişim sayesinde, değişen çevrelerine uyum sağlayarak yaşamlarını devam ettirebilirler. Oysa, yaşadığımız bu son değişim çok hızlı! Biliminsanları canlı türlerinin bu hıza ayak uyduramadıklarını ve bu nedenle çok daha hızlı bir şekilde yok olduklarını belirtiyor.
  
  Hangi etkinliklerimiz iklimi değiştiriyor?
  İnsanların dünyanın iklimini değiştirebileceğine inanmak başta zor gelebilir. Biliminsanları sera gazı yayan insan etkinliklerinin gezegenimizi gittikçe daha çok ısındırdığını ispatladılar.
  
  Geçmişte iklimler doğal nedenlerle değişmekteydi. Endüstri Devrimi adı verilen dönemde, tarım ve endüstri uygulamaları sonucunda iklimimizi değiştirmeye başladık. Endüstri devrimi insanların hayatı daha kolay yapabilmek için yoğun bir şekilde makine kullanmaya başladığı dönemdir. Bu yoğun kullanım yaklaşık 200 yıl önce başladı ve günlük yaşamımızı değiştirdi. Endüstri devriminden önce insan etkinlikleri atmosfere az miktarda sera gazı salınmasına neden oluyordu. Şimdiyse artan insan nüfusu, fosil yakıtların kullanılması, ormanların kesilmesi atmosfere atılan sera gazlarının miktarının oldukça artmasına neden oluyor.
  
  Endüstri deviriminden bu yana, makineleri çalıştırmak için gerekli olan enerji ihtiyacı sürekli olarak arttı. Bazı enerjiler, örneğin hareket etmeniz için gerekli olan enerji yediğiniz besinlerden gelir. Bazı enerjilerse, örneğin arabaları çalıştırmak, evlerimizi ısıtmak, ışıklandırmak için gerekli olan enerji kömür ve benzin gibi fosil yakıtlardan gelir. Bu fosil yakıtların kullanılması sonucunda sera gazları ortaya çıkar.
  
  Hangi etkinliklerimiz sonucunda havaya sera gazları salınır?
  Televizyon izlediğimizde, klima çalıştırdığımızda, ışık açtığımızda, saç kurutma makinesi kullandığımızda, bir arabanın içinde yolculuk ettiğimizde, bilgisayar kullandığımızda, çamaşırlarımızı makinede yıkayıp kuruttuğumuzda, bulaşık makinesi kullandığımızda, fırın kullandığımızda atmosfere sera gazı salınmasını sağlamış oluruz.
  
  Nasıl mı? Bütün bu saydıklarımız yapmak için elektrik kullanırız. Elektrik, enerji santrallerinde üretilir. Bir çok santral elektrik üretmek için kömür ya da yağ kullanır. Bu tür fosil yakıtları yakınca ortaya sera gazları çıkar.
  
  İklimler eskiden de değişiyordu. Bugün farkı ne?
  Dünyanın iklim 5 milyar yıllık tarihi boyunca sürekli bir değişim geçirmektedir. bu değişimlerin bazılarında iklim o kadar ısınmıştır ki okyanuslar yükselerek dünyanın çoğunu kaplamıştır. Bu değişimleri günümüzde dinleyince ya da okuyunca, dünyanın geçirdiği her değişim aşırı görünebilir. Oysa çoğunlukla binlerce yıl süren, yavaş bir değişim gerçekleşmiştir.
  
  Bugün dünyamız binlerce yıl içerisinde değil son yüz yıl içerisinde hızla ısınmakta. Bu değişim canlıların uyum sağlamalarına fırsat tanımayacak kadar hızlı.
  
  Hava istasyonları, balonları, okyanus şamandıraları ve uydular bize dünyanın bugünkü sıcaklığı hakkında bilgi verir. Buz çekirdekleri, çökelti katmanları ve ağaç halkaları bize dünyanın ikliminin geçmişte nasıl olduğunu açıklar. Bu kanıtlar sonucunda biliminsanları iklim zaman içerisinde nasıl değiştiğini anlayabiliyorlar.
  
  Küresel ısınmaya dur de!
  İklim değişikliği çağımızın en öncelikli çevre sorunudur. Bu sorunu çözebilmek için dünyamızın her yaştan insana ihtiyacı var. Her birimiz, dünyamız için atacağımız küçük adımlarla küresel ısınma ile mücadelede yer alabiliriz.
  
  Denersek, atmosfere saldığımız sera gazlarını büyük ölçüde azaltabiliriz. Bir çok sera gazı her gün yaptığımız bazı eylemler sonucunda ortaya çıkıyor. Biliyoruz ki, bu gazlar atmosferde arttıkça dünyamızın ısınmasına yol açıyor.
  
  Küresel ısınmaya karşı bakın neler yapabiliriz?
  Okuyabiliriz.
  Çevre hakkında öğrenmek çok önemli. Çevreciyiz sayfalarında sizlere çevre ile ilgili kitap önerilerimiz var.
  
  Enerji tasarrufu yapabiliriz.
  Elektrik kullandığımız zaman atmosfere sera gazları salınmasını sağlamış oluruz. Gereksiz yere ışık açmayarak, kullanmadığımızda televizyon ve bilgisayarlarımızı tamamen kapatarak daha az sera gazı salınmasını sağlayabilirsiniz.
  
  Bisiklet, Otobüs, Yürümek.
  Toplu taşıma araçlarını tercih edelim. Yaşadığımız yerde mümkünse doğa dostu bisiklet kullanalım. Kısa mesafeleri ise araçla değil yürüyerek kat edelim.
  
  Aile ve arkadaşlarınıza öğrendiklerinizi anlatın.
  Onlara iklim değişikliği hakkında bildiklerinizi anlatın. Küresel ısınmaya karşı ne yapabileceğinizi paylaşın.
  Çevremizi koruyun. Çevremizi korumak için sizce neler yapılabilir? Bize yazın, yazdıklarınızı sayfamızda yayınlayalım.
  
  Kaynaklar:
  Bölgesel Çevre Merkezi
  Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği
  WWF Türkiye
  Çevre Koruma Ajansı
  Yeni Zellanda İklim Değişikliği Birimi