Sanat ve Çevre

• Sanatı insanlığın doğa ve yaşam karşısında verdiği bir yanıt olarak tanımladığımızda, onun içinde bulunduğu çevre ve canlı yaşamla ne ölçüde ilişkisi olduğu belki daha iyi anlaşılabilir...

  Sanatçıların doğa ve yaşamla kurdukları böylesine derin ilişki toplumların varlıklarını sürdürmelerinde gerekli olan kültürel ortamın oluşmasında hep en önemli rolü üstlenmiştir. Toplumlar sanat eserlerinin sahip oldukları bu büyük güçten her dönemde yararlanmış ve hatta bazen varlıklarını bu güce borçlu olmuşlardır; bazen de aksine, bu güç karşısında çaresiz kalınmış, sanatçılar susturulmuş, eserlerine sansür uygulanmıştır.
  
  İnsanoğlu yaşamı süresince içinde bulunduğu çevreyi belli bir şekilde hep değiştirmiştir. Bazı kültürler kuşaklar boyunca çevreleriyle uyum içerisinde yaşamlarını sürdürmeyi başarmışlar, bazıları ise çevrelerini geri döndürülemeyecek şekilde değiştirmişlerdir. 19. yy'da gelişen kapitalist üretim tarzı ve 20. yy'da, özellikle II. Dünya Savaşı sonrası dönemde, gün geçtikçe katlanarak artan büyük çevresel sorunlar nedeniyle modern toplumların benimsedikleri şekliyle ilerlemeye dayanan çizgisel bir gelişmenin olmadığı daha iyi anlaşılmıştır. Sadece daha çok kar ve sınırsız büyüme amacıyla hareket eden üretim anlayışının oluşturduğu endüstriyel kirlenme ve hızla büyüyen şehirlerin ekolojik sistem üzerindeki olumsuz etkisi sorgulanırken artık bugün geldiğimiz yol ayrımında küresel ısınma ve iklim değişikliği nedeniyle insanlığın dünyadaki varlığı neredeyse tehdit altına girmiştir. Böylesine bir küresel felaketle karşı karşıya olan insanlığın bu olumsuzlukla mücadele edebilmek için nasıl bir yol izleyeceği, nasıl birlikte hareket edebileceği, ne hızla etkin bir uygulama ortaya koyabileceği henüz belirsizdir. Diğer taraftan, ülkelerin ve hükumetlerin siyasi önceliklerini de düşündüğümüzde kitlelerin
  
  Bu duruma yol açan en önemli etkenlerden birinin oluşturduğumuz kültür olduğu bugün çok iyi anlaşılmıştır. Gerçek bilim insanlarının ve sanatçıların sözlerinin artık dinlenmediği, onların yetişmelerine elverişli ortamların sınırlandığı bu kültürün yeniden yapılandırılmasında sanat eserlerinin içinde bulundukları ortamı değiştirme gücünden yaralanılmalıdır. Dünyada olduğu gibi ülkemizde de bu alanda sanatsal projelerden destek alınması konusunda daha yaygın bir anlaayışın gelişmeye başlaması sevindiricidir. Bugün birçok ülkede sanat ve çevre projeleri gerçekleştirilmekte, üniversite müfredatlarına konmakta, sanatçıların çevre hareketlerine önemli katkıları olmaktadır. Sanatsal ifadenin sahip olduğu eşsiz güç çevrenin geri kazanılması mücadelesinde dikkate alınmalı, her bakımdan öne çıkarılmalıdır.
  
  Prof. Dr. Vedat Somay
  Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Heykel Bölümü