Kuşların Uzun Yolculuğu

• Hiç sokakta yürürken, deniz kıyısında oynarken ya da doğada uçurtma uçururken çok sayıda kuşun aynı yöne doğru uçtuğunu gördünüz mü? Hatta bir grup kuşun uçarken “V” şekli oluşturduğunu da görmüş olabilirsiniz. Eğer grup halinde uçan bu kuşları gördüyseniz, kuşların “göç”üne şahit oldunuz demektir.

  Kuşlar yaşamaya devam edebilmek için yiyecek ararlar. Mevsim değiştikçe aradıkları yemeği bulmakta zorlanırlar. Yemek bulabilmek için uygun sıcaklığın ve besinin olduğu yerlere göç ederler. Besinini ilkbahar ve yaz mevsiminde bulabilen bir kuş, havalar soğudukça besin bulamayacağından daha sıcak olan bölgelere göç eder. Yönlerini bulmak için de içgüdülerini, sesleri, kokuları, yıldızların konumunu, manyetik alanların ve hava basıncı değişimini ve yeryüzü şekillerini kullanırlar.
  
  Leylekler havalar soğumaya başlamadan Afrika gibi daha sıcak bölgelere göç ederler. Kara üzerinden yolculuk eder ve güneşli günlerde oluşan sıcak hava akımlarını kullanarak bazen kanat çırpmadan dönerek yükselirler. Kış bitince de ülkemize geri dönerler. Hem de önceki yıllarda yaptıkları aynı yuvaya. Bahar ve yaz boyunca yeni yavruları olur, onları büyütür ve uçmayı öğretirler. Sonbaharda yine yavrularıyla birlikte yola çıkarlar.
  
  Ördekler ve kazlar gibi bazı su kuşları ise kış için ülkemizi tercih ederler. Çünkü onlar daha soğuk olan kuzey ülkelerinde yaşarlar. Ancak kışın oralar çok soğuk olduğundan ülkemize gelirler. Ebabil de göç eden kuşlardan biridir. Ama diğer kuşlardan farklı olarak, ebabil uçarken uyuyabilir.
  
• 
  Tüm kuşlar göç etme gereği duymazlar. Bazı kuşlar hem yazı hem kışı aynı yerde geçirirler. Bunlar genellikle otçul ve aynı bölgede çok yüksek sayılarda görülmeyen kuşlardır. Bu yüzden fazla yiyecek sıkıntısı yaşamazlar.
  
  Kuşlar göç esnasında uzun mesafeler alırlar. Bugüne kadar en uzun yolu 25,000 km uçan ‘kutup sumrusu’ gitmiştir. Kuzey Kutbu ve Güney Kutbu arasında yol alan bu kuş en uzun mesafe göç rekorunun sahibidir.
  
  Kuşların göç yolları hakkında araştırma yapan bilim insanları göç eden birkaç kuşun bacağına halka takarlar. Göç ettikleri bölgelerdeki kuş gözlemcileri, halka üzerinde yazan yazıyı okuyarak bilim insanlarına haber verir. Bazı kuşların bacağındaki halkada verici bulunur. Uydular sayesinde bu kuşların göç ettiği yollar bilgisayar ortamında izlenebilir. Bu sistem biraz pahalı olduğu için çok sık kullanılmaz.
  
  Bütün kuşlar göç edecekleri noktaya sağlam bir şekilde ulaşamayabilir. Yolculukları süresince kötü hava koşulları, kirlilik, avcılık gibi zorluklarla karşılaşırlar. Mola verdikleri bölgelerde yiyecek bulamayabilirler. Uzun mesafeler gittikleri için güçsüz düşüp hasta olabilirler. Her yıl bu zorluklarla karşılaştıkları halde yine de içgüdüsel olarak göçe başlarlar. Küçük kanatlı ötücü kuşlar göçe başlamadan önce bol bol yiyerek vücutlarında yağ depolarlar. Yolculuklarını da daha çok gece yapmayı tercih ederler. Böylece avcı kuşlara yakalanma riskleri azalır. Kartal gibi büyük kanatlı kuşlar vücutlarında yağ depolamazlar. Çünkü zaten ağır kuşlardır ve daha ağır olurlarsa uçuşları zorlaşır. Büyük kuşlar ise gündüz uçmayı tercih ederler. Leylekler gibi sıcak hava akımlarını kullanırlar ve kanat çırpmadan süzülürler.
  
  Kuşlar göç ederken kuzeybatıdan ülkemize girerler ve güneyden çıkarlar. Kimi kuşlar da göç yolu olarak Karadeniz kıyılarını tercih eder. Biz kuş gözlemcileri kuşları göç ederken izlemekten büyük zevk alırız. Çünkü aynı anda çok sayıda kuş görürüz. Eğer kuşların göçünü izlemek istiyorsanız özellikle Mayıs ve Eylül aylarında gökyüzüne bakın. Geceleri de kulağınız dışarıda olsun, ötücülerin seslerini duyabilirsiniz. İstanbul’da ya da Hatay’da yaşıyorsanız daha da şanslısınız. Yüksek bir tepe bulup yere yatarak kuşların geçişini izleyebilirsiniz. Bu arada, gördüğünüz kuşların sayısını bize bildirmeyi unutmayın.