Çevre, Geleceğin Kentleri ve Bisiklet Üzerine Birkaç Not

• Bisiklet, artık gelişen teknoloji sayesinde büyük gelişmeler kaydetmiş çok yönlü mucizevi bir araç. 21 vitesli, otomatik vitesli, elektrik motorlu, fonksiyonel ve hafif bisikletlerle bisiklet sürmek daha da keyifli hale geldi.

  Bugün bisiklet, gelişmiş ülkelerde çevreyi, insan sağlığını, ekonomiyi, atmosferi korumanın en önemli araçlarından biri haline geldi. Artık modern yaşamda bir kısa mesafe (5-6 km) ulaşım aracı olarak kabul ediliyor.
  
  Kent merkezlerinde hava kirliği %70 oranında motorlu taşıtlardan kaynaklanıyor. Motorlu taşıtlar ayrıca gürültü ve karbon salımına neden oluyorlar. Oysa ulaşımını bisikletle sağlayan bir kişi çevreyi hiç kirletmezken, hem kendisi hem de ülke ekonomisi için önemli bir tasarruf gerçekleştiriyor. Ayrıca bir kişi ulaşımını bisikletle sağlarken aynı zamanda spor yapmış oluyor, zamandan ve spor salonuna vereceği paradan kazanıyor; daha sağlıklı bir hayat sürerek sağlık giderlerini azaltıyor. Bisikletin çocuklar için de kas ve refleks gelişimi, ayrıca trafik eğitimi açısından önemli bir işlevi var. Ayrıca bisiklet bir deprem sonrasında kent içinde kullanılabilinecek en önemli ulaşım aracı.
  
  Günümüzde bisiklet küresel ısınma ve çevreye sağladığı olumlu etki, getirdiği aktif yaşam, spor etkisi, sağlığa katkısı, sağladığı tasarruf, ulaşım ve turistik amaçlı kullanımı gibi nedenlerden dolayı Dünyada 2. altın çağını yaşıyor. Ülkemizdeyse bisikletin üretim, satış ve kullanım oranları yüksek (1 milyon adet) olmasına karşın önemi yerel yönetimlerce henüz yeterince anlaşılamıyor.
  
  Konunun öneminin farkında olmayan yerel yöneticiler toplu konut alanlarına, toplu taşıma ağ entegrasyonlarına, yeni açılan caddelere, büyük marketlerin ve okulların çevrelerine bisiklet yolları yapmıyorlar. Oysaki modern anlamda düzenlenecek bir altyapı ile kentin hava kalitesine de olumlu katkı yapılabilir. Bisikletli ulaşım yerel yönetimler için ağaç dikmek kadar önemli bir unsur olmalıdır.
  
  Birleşmiş Milletler Dünya Sağlık Örgütü plajlardaki Mavi Bayrak uygulamasına benzer bir uygulama ile kentlere sağlıklı kent sertifikası veriyor. Tüm kentlerin gelecekte bu sertifikayı almak için çabalayacakları bir gerçek. Ancak bunun için 20 konu başlığı altındaki kriterlere uygun değerleri yaratmak gerekiyor. Bu çalışmada kentteki hava kirliliği oranı, ana caddelerde gürültünün kaç desibel olduğu gibi konuların yanı sıra, kentteki kara yoluna paralel bisiklet yolunun uzunluğu da sorgulanıyor.
  
  Bugün genel olarak Avrupa ve Amerika’daki duruma bir göz atarsak bu konuda çeşitli uygulamalar yapıldığı görülüyor. Kentler bir yandan hızla bisiklet yolları ile örülürken gelecek için üstü kapalı tüp yollar planlanıyor. Toplu taşıma istasyonlarına dev bisiklet park alanları yapılıyor. Hatta kimi yerde toplu taşıma araçlarına bisiklet logolu vagon ekleniyor ya da otobüslerin dışına bisiklet taşıma aparatı ekleniyor.
  
• 
  Farklı kent merkezlerine bakarsak; örneğin, Paris Belediyesi 20.000, Londra Belediyesi 80.000 adet kiralık bisikleti kullanıma koyarak bisikletli ulaşımı kolay hale getirmeyi başarmış. Bu sistem 600 Avrupa kentinde kullanılıyor. Son 5 yılda New York’un kent merkezindeki ana arterlerde bir şeridin bisiklet yoluna çevrilmesi de dikkat çekici bir uygulama. Böylece kentte 450 km yeni yol açılmış oluyor. Sidney ise yeşil koridor uygulamasının öncüsü olmuş ve kentte 200 km yeni bisiklet yolu açılmış. Paris’te ise 400 km yeni bisiklet yolu inşa edilmiş.
  
  Ülkemizde sadece bisikletli ulaşımın teşviki ile yıllık 1 milyar dolarlık petrol tasarrufu gerçekleştirmek mümkün. Kopenhag İklim Zirvesi’nde ülkemiz stratejik planında toplu taşıma ve bisikletli ulaşımdan bahsedilmiş, ancak bu konuda henüz bir çalışma gerçekleştiği görülmüyor. Ülkemizde bisikletli ulaşım bir sürdürülebilir ulaşım modeli olarak planlarda yer almıyor. İstanbul’da 2007 yılından bu yana 1004 km bisiklet yolu projelendirilmiş olmasına karşın, sadece rekreasyon alanlarında 50 km’lik bisiklet yolu yapılmış. Bununla birlikte Konya, bu konuda öncü olarak kent içinde 90 km’lik bisiklet yolunu hayata geçirmiş. Diğer taraftan, AB de 0 Karbon salımı ve fiziksel aktiviteyi arttırması nedeniyle 2013'e kadar bisiklet kullanımının yaygınlaşmasıyla ilgili projelere 600 milyon Avro hibe desteği vereceğini açıkladı.
  
  Yapılan anketlerde “Güvenli bisiklet yolları olsa kısa mesafe ulaşımınızı bisiklet ile yapar mıydınız? “ sorusuna % 80 - % 97 ‘Evet’ cevabı alınmış. Bu da toplumun bu konuda aslında ne kadar hazır olduğunu gösteriyor. Ülkemizde de en kısa zamanda entegre kısa mesafe bisiklet yollarının yapılması en büyük dileğimiz.
  
  Murat Suyabatmaz
  Bisikletliler Derneği Yönetim Kurulu Başkanı