E-atıklar: Tehdit fırsata nasıl döner?

• Cep telefonlarının geri dönüştürülmesi hem sağlığı ve çevreyi koruyor hem de kaynak verimliliğine hizmet ediyor.

  Cep telefonları çöpe karıştığında çevreye ve sağlığımıza zarar veriyor. Yüksek oranda altın ve gümüş gibi kıymetli elementler içeren cep telefonlarının geri dönüştürülmesi ise hem sağlık, hem de maddi anlamda büyük faydalar sağlıyor.
  
  
  İTÜ Öğretim Üyesi, Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Derneği (SÜT-D) Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Filiz Karaosmanoğlu, çok sayıda evde, kullanılmayan elektrikli ve elektronik eşyalar bulunduğunu, bunların başında da cep telefonlarının geldiğini kaydederek şunları belirtti:
  
  
  “Başta cep telefonlarımız olmak üzere çok sayıda elektrikli ve elektronik eşyalarımızı büyük bir hevesle satın alıyoruz. Ancak kullanım süreleri bittiğinde, bu eşyaları ya bir kenara koyuyoruz ya da çöpe atıyoruz. Bu aşamadan sonra ne olduğuyla ilgilenmiyoruz bile. Oysa ilgilenmediğimiz bu e-atıklar hem insanlara hem de çevreye müthiş zararlar veriyor. Çöpe attığımız bu eşyalar genellikle yasa dışı yollarla Afrika’ya ulaştırılıyor. Buradaki köylerde çok sayıda genç, hatta çocuk elektrikli ve elektronik çöp yığınlarından, e-atıklardan değerli maddeler elde etmek için çalışıyor ve geçimlerini sadece buradan sağlıyor. Üstelik tamamen elle çalışma ve doğrudan temas var. Mevcut verilere göre geçimini e-atıklardan sağlayan çok sayıda kişi, cihazlardan yayılan zehirli gazlar sebebiyle kansere yakalanıyor ve fiziki zararlar görüyor. Üstelik 2020 yılına kadar bu bölgedeki elektronik atık miktarının iki katına çıkacağı söyleniyor. Bu ciddi oran durumun vahametini gözler önüne seriyor.”
  
  
  Cep telefonları ve diğer elektrikli ve elektronik eşyaların altın veya gümüş gibi kıymetli elementleri yüksek oranlarda içerdiğini vurgulayan Prof. Dr. Filiz Karaosmanoğlu, “Geri dönüştürülen her bir milyon cep telefonu ile ortalama 16000 kg bakır, 35 kg gümüş, 35 kg altın ve 15 kg paladyum geri kazanılıyor” dedi.
  
  Bazı kaynaklarda, e-atıklardan altın kazanımının, altının cevherinden üretimden daha karlı olduğunu iddia edildiğini belirten Dr. Karaosmanoğlu, madencilik zor bir iş kolu ve rezervler de sınırlı diyerek, geri dönüştürülen elementlerle madencilik faaliyetlerinde de olumlu etkiler yaratılacağını belirtti.