Fosil yakıt üretimi Paris Anlaşması hedeflerini tehdit ediyor

• Hükümetlerin fosil yakıt üretim planları, Paris Anlaşması hedefleriyle çelişiyor; 2030’da gerekenin yüzde 120 üzerinde üretim öngörülüyor.

  Başlıca fosil yakıt üreticisi ülkeler, küresel iklim taahhütlerini baltalayan kapsamlı petrol, gaz ve kömür planlarını hayata geçiriyor. Yeni bir rapor, bu ülkelerin Paris İklim Anlaşması hedeflerini riske atan üretim politikalarını ortaya koydu. Paris Anlaşması; küresel sıcaklık artışını 2 °C’nin altında, tercihen 1.5 °C ile sınırlamayı amaçlıyor. Bunun için ülkelerin kömür, petrol ve gaz yatırımlarını hızla azaltmaları gerekiyor. Ancak rapor, en büyük fosil yakıt üreticilerinin üretimlerini daha da artırmayı planladığını ortaya koyuyor. Hükümetler, 2030’a kadar 1.5 °C sınırına uyum için gerekli seviyelerin yaklaşık yüzde 120 üzerinde fosil yakıt üretmeyi hedefliyor. Daha ‘koruyucu’ olan 2 °C hedefine göre bile planlanan üretim, gerekenin yüzde 77 üzerinde.
  
  Çoğu ülke fosil yakıt bağımlısı yaklaşımı sürdürüyor
  Stockholm Environment Institute (SEI), Climate Analytics ve International Institute for Sustainable Development (IISD) tarafından hazırlanan rapor; hükümetlerin kömür, petrol ve gaz üretim planlarını, Paris Anlaşması hedefleriyle karşılaştırıyor. Uzmanlar, dünya fosil yakıt üretiminin yüzde 80’inden sorumlu olan şu 20 ülkeyi inceledi: Avustralya, Brezilya, Kanada, Çin, Kolombiya, Almanya, Hindistan, Endonezya, Kazakistan, Kuveyt, Meksika, Nijerya, Norveç, Katar, Rusya, Suudi Arabistan, Güney Afrika, Birleşik Arap Emirlikleri, Birleşik Krallık ve ABD. 2023’te yapılan son değerlendirmeye göre, üretim açığı 1.5 °C sınırı için yüzde 110 iken, 2 °C için ise yüzde 69 seviyesindeydi. İki yılda bu fark daha da büyüdü. 2030 için kömür üretimi tahmini yüzde 7, gaz üretimi ise yüzde 5 arttı. 2050’ye bakıldığında, ön görülen toplam üretim 1.5 °C sınırı için gerekli seviyenin 4.5 katı, 2 °C için ise 2.5 katı. SEI ABD Merkezi’nden Derik Broekhoff, “Birçok ülke temiz enerjiye geçiş taahhüdünde bulunmuş olsa da, çoğu hâlâ fosil yakıt bağımlısı bir yaklaşımı sürdürüyor” diyor.
  
  Finansal ve politik desteğe devam
  Rapor, tüm ülkelerin fosil yakıt üretimine finansal ve politik destek sağlamaya devam ettiğini gösteriyor. Ülkelerin yarısından fazlası gaz üretimini ciddi şekilde artırmayı planlıyor. Avustralya, Kolombiya, Endonezya ve Kazakistan, gazı ‘geçiş yakıtı’ olarak görse de, bu geçişi nasıl sağlayacaklarına dair net planlar sunmuyor. Altı ülke, küresel net-sıfır hedefleriyle daha uyumlu stratejiler belirledi. Almanya kömürden hızlı çıkış planlarken Çin, yenilenebilir enerji yatırımlarını ‘benzeri görülmemiş bir hızda’ artırıyor ve 2030 güneş ve rüzgâr hedeflerine şimdiden ulaşmış durumda. Kolombiya ve Brezilya da enerji dönüşüm programları benimsedi. Ancak bu adımların daha geniş çapta benimsenmesi gerekiyor. Stockholm Environment Institute’ten Emily Ghosh, “Yenilenebilirleri yaygınlaştırmak, fosil yakıtlardan çıkmak, enerji talebini yönetmek ve topluluk odaklı enerji dönüşümleri uygulamak zorunlu. Aksi halde geciken adımlar, ek emisyonları kalıcı hale getirip iklim etkilerini derinleştirecek” diyor.