ÇED Muafiyetiyle Doğaya Yeni Bir Darbe

• Bu WWF’in bülteninden derlenmiştir.

  Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikle nükleer santral, 3. Boğaz Köprüsü ve HES’ler gibi, doğa ve insan üzerinde önemli etkisi olacak büyük projelerin önü açıldı. Böylece, ÇED Yönetmeliği yaklaşık 20 yıl önce ilk çıktığı zamanlardaki koşulları aratır hale geldi.

  ÇED Yönetmeliği’nde 14 Nisan 2011 tarihinde yapılan değişikliğe göre, 2015 yılına kadar yatırımına başlanacak olan projelerde, Çevresel Etki Değerlendirmesi aranmayacak. Sosyal ve çevresel etkileri nedeniyle kamuoyunda tartışılan konular arasında yer alan nükleer ve termik santraller, 3. Boğaz Köprüsü ve otoyollar gibi dev yatıtrımlar, 2015 yılına kadar ÇED aranmaksızın tamamlanabilecek. Yapılan değişiklikle; orman alanlarının çeşitli yatırımlara açılması, akarsu havzaları arasında su transferi, 10.000 m2 ve üzerindeki deniz dolguları, ulaşım ve altyapı yatırımları, su depolama tesisleri, 10MW ve üzeri nehir tipi elektrik santraller, toplu konutlar, turizm tesisleri, maden ocakları ve bazı fabrikalar da 2013 yılına kadar ÇED uygulamasından muaf tutularak gerçekleştirilebilecek.

  Yönetmelikte yapılan değişiklik, Sinop ve Akkuyu Nükleer Santrali, Amasra Termik Santrali, 3. Boğaz Köprüsü, Ilısu Barajı, Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu gibi projelerin ÇED’den muaf olmasını sağlayacak. Artvin, Rize, Tunceli, Mersin, Küre Dağları, Kaz Dağları gibi Anadolu’nun dört bir yanında biyolojik çeşitlilik açısından son derece önemli alanlar, ÇED olmaksızın yatırıma açılabilecek.

  Sonuç olarak, Türkiye’nin değerli doğal yaşam alanları ÇED Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikle tehdit altına giriyor. Söz konusu değişiklik, öncelik yıllarda yapılan değişikliklerden çok daha kapsamlı. ÇED Yönetmeliği’nde 2008 yılında yapılan değişiklikle, Geçici 3’üncü Madde’de ÇED Yönetmeliği’nin çıktığı 1993 yılından önce “üretim ve/veya işletmeye başladığı belgelenen projeler” için muafiyet getirilmişti. Yapılan bu son değişiklikle uygulama projeleri onaylanmış, ilgili mevzuatlarca izin, ruhsat veya onay ya da kamulaştırma kararı alınmış, yatırım programına girmiş veya mevzi imar planı onaylanmış tüm projeler ÇED’den muaf tutuluyor. Bir başka deyişle, daha “proje” aşamasında olan tüm yatırımlar ÇED dışı bırakılıyor.

  WWF-Türkiye Genel Müdürü Tolga Baştak konuyla ilgili olarak: “ÇED Yönetmeliği’nde yapılan değişiklik ülkemizin doğasında geri dönüşü olmayacak kayıpların önünü açaçak yeni bir darbe olmuştur. Avrupa Birliği standartlarında bir doğa koruma ve çevre politikası hedeflerken, 1993 yılında çıkardığımız Yönetmeliğin bile gerisine düşmüş durumdayız. Nükleer santraller, büyük su yapıları, otoyollar gibi dev yatırımların çevresel etkilerinin şeffaf ve bilimsel yaklaşımlarla ortaya konması gerekirken, hâlihazırda kamuoyunda ciddi tartışmaların devam ettiği birçok yatırımın ÇED’den muaf olması kabul edilemez. Bu değişiklik hem AB mevzuatına, hem de taraf olduğumuz uluslar arası sözleşmelere aykırıdır. Çevre ve Orman Bakanlığı’nı bir an önce bu değişikliği iptal etmeye çağırıyoruz” dedi.