Göç Yoluna Hazırlık

• 21.02.2009 Cumhuriyet

  Şanlıurfa'nın Birecik ilçesinde koruma altında bulunan ve daha önce iki kez göçe gönderilen kelaynaklardan birkaçı bu yıl yeniden göç yolculuğuna çıkacak.

  Türkiye'de sadece Birecik'te koloni halinde yaşayabilen kelaynakların neslinin devamını sağlamak amacıyla Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile Birecik Kaymakamlığı ve Doğa Derneğince birkaç yıldan bu yana ortaklaşa projeler yürütülüyor.
  Kış aylarında Birecik'teki koruma istasyonundaki kafeslerde tutulan, ilkbahardan itibaren doğaya bırakılan ve Fırat Nehri çevresindeki kalsit kayalıklarda yaşamını sürdüren kelaynaklar, hububat zararlılarıyla beslendikleri için yöre halkı tarafından ''bereketin sembolü'' olarak da adlandırılıyor.

  Nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olduğu için 16 yıl boyunca göç etmelerine izin verilmeyen kelaynaklardan 5'i ilk kez, 2 yıl önce göç etmiş, ancak bir kısmı İsrail yakınlarında telef olmuştu. Geçen yıl göçe gönderilen 1'i yavru iki kelaynak ise Ürdün'de zirai ilaç kalıntılarının etkisiyle zehirlenmişti.

  Şu anda Birecik'teki Kelaynak Üretme İstasyonunda kafeslerde tutulan ve sayıları 100 civarında olan kelaynakların mart ayının ilk haftasından itibaren yeniden doğaya bırakılması planlanıyor.

  ''Göç rotası iç güdüleriyle belirliyorlar"

  Doğa Derneği Bilim Koordinatörü Özge Balkız, Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü'nün uygun görmesi halinde bu yıl ağustos ayında 2 kelaynak kuşunun daha göçe gönderileceğini bildirdi.

  Geçen yıl eylül ayında vücutlarına bağlanan vericilerle göçe gönderilen kelaynakların aynı gün Birecik'ten Suriye'ye ulaştığını uydu sinyalleri aracılığıyla tespit ettiklerini anlatan Balkız, iç güdüsel olarak gerçekleştirilen bu yolculuğun dördüncü gününde kuşlardan Ürdün'ün başkenti Amman yakınlarında sinyal aldıklarını belirtti.

  Bir süre sonra sinyalin sürekli aynı noktadan geldiğini gözlemlediklerini, bunun üzerine Suriye'de kuş gözlemi konusunda birlikte çalıştıkları görevlilere koordinatları bildirerek, kuşların yerini tespit etmelerini istediklerini aktaran Balkız, ''Yapılan araştırmada, kelaynaklara Amman'ın güneyindeki bir bölgede rastlandı. Aynı gün yapılan otopside kelaynakların vurulmadığını, bir kimyasaldan zehirlenmiş olabilecekleri belirlendi. Ancak kimyasalın türü belirlenemedi'' dedi.

  İki yıl boyunca gerçekleştirilen iki ayrı göç projesiyle kelaynakların göç rotasını belirlemeyi hedeflediklerine değinen Balkız, ancak ilk yıl göçe gönderilen kelaynaklardan veri alınamadığını, ikinci yılda ise yolculuğun yarım kaldığını kaydetti.
  Bu konuda her şeye rağmen önemli bir mesafe katedildiğini ifade eden Özge Balkız, şu bilgileri verdi:

  ''Bakanlıkla birlikte uyguladığımız proje iki aşamalıydı. Birinci aşama kelaynakların neslinin devamını sağlamaktı. Bu canlıların sayılarının artmasıyla ilk aşama geçildi. İkinci aşamada kelaynakların hala göç ettiği kanıtlamış olduk. Ancak eksik kalan tek şey göç rotası.

  Şimdi bunu belirlemeye çalışıyoruz. Bu canlıların halen göç ediyor olması doğada yabani bir kelaynak nüfusunun oluşması için en büyük umut. Bu yıl ağustos ayında 2 kelaynak kuşunu daha göçe göndermeyi planlıyoruz. Umarım bu kez göç yolculuğu tamamlanmış olur.''
   
  Kelaynak kuşları

  Dünyada nesli tükenme tehlike altında olan kelaynak kuşları, 1950 yılından itibaren tarım ilaçlarının aşırı kullanılması ve yaşam alanlarının azalması nedeniyle sayıları giderek azaldı.

  Türkiye'de sadece Birecik'te yaşayan ve 1997 yılına kadar göç etmesine izin verilen kelaynakların çoğunluğunun göçten geri dönmemeleri nedeniyle, 1998 yılından itibaren göç dönemi başlangıcında söz konusu kuşlar, Birecik'teki kelaynak üretme istasyonunda kafeslere alınmaya başlandı.

  Bu sayede doğal kanyonlarda serbestçe üreyebilen ve kışı üretme istasyonundaki kafeslerde geçiren ''yarı - yabani'' bir popülasyon oluşturuldu ve böylece sayıları da 100'ün üzerine çıktı.

  http://www.cumhuriyet.com.tr/?im=yhs&kid=21&hn=38630