Macahel

• Son yıllarda büyük şehirlerin gürültülü koşuşturmacasından doğanın yeni bir köşesine kaçış başladı. Yılda iki-üç haftanın bile yettiği, sonraki yıllar için hayal kurulan bu yer Macahel Vadisi.

  Çevremizden kaçıp sığındığımız çevre harikası…
  Cem Sarvan
  İstanbul ODTÜ Mezunları Derneği Fotograf Klübü
  
  Gürcüce’de Maca – bilek, Hel ise el anlamına geliyor. Birleşimi bu vadinin merkez köyüyle (bilek), vadiye yayılmış diğer beş köyü (el) ifade ediyor. Artvin – Borçka ilçesinden araç yolundan 2 saatte merkezine varacağınız bu vadi altı köyden oluşuyor. Hertviz – Camili, Zedivake – Düzenli, Akria – Uğur, Eprat – Efeler, Mindiet – Maral, Quabitav – Kayalar.
  
  Kaynakçalardan XV. Yüzyıldan günümüze detaylı tarihi bulunabilen Macahel, Fatih Sultan Mehmet dönemi ile Cumhuriyet dönemi arasında günümüzdeki şekline gelmiş. Vadideki 24 köyün 6’sı Yukarı Macahel olarak Türkiye sınırlarında, 18’i ise Aşağı Macahel olarak Gürcistan’da kalmış.
  
  Macahel, adını trekking ve doğaya sığınış olarak duyursa da, Macahel Vadisi’nin kültürel ve doğal farklılıkları da insanların yaşayış biçimine yansımaktadır. Yüzyıllardan bu yana süregelen Yaşlılar Korosu bugün bile her iki tarafta müziksiz şarkılarını söylemekte, değişik ülkelerde konserlere gitmektedir.
  
  Vadi, yaylalarıyla bakir topraklarıyla daha bir süre daha trekking merkezi olacak gibi görünüyor. Beyaz Su, Gorgit, Lekoben ve daha birçok yayla trekking merkezindeler ama farklı hayvan yürleri ile daha ne kadar dayanacaklar, bilemiyoruz. Çünkü bizler bu yaylalara gittikçe doğayı değiştiriyoruz, hiç değiştirmediğimizi zannettiğimizde bile değiştiriyoruz aslında. Peki nedir Macahel’i böylesine gündemde tutan, iki üç günlüğüne bile bazılarımızın çılgınlık yapıp gittiği, gidince düşlerimizdeki yaşam ortamını yakaladığımız özellikler nedir? Belki cevap her geçen gün daha çok kirlenen bir dünya içinde kalan güzelliklerin azlığında yatmaktadır.
  
• 
  Vadinin doğal koşulları ve yapısı bünyesindeki endemik çiçeklerle, Kafkas arısını yaşatmaktadır. Arıcılık vadideki birçok köyün geçim kaynağıdır. Karakovanlarda yapılan arıcılığın temelinde, safkan Kafkas arısının bölgede arttırılan arıcılık eğitimleriyle her geçen gün daha bilinçli bir şekilde uygulanması yatmaktadır. Saf Kafkas arısı, yuvadaki kardeşleri ile döllenmiyor. Uçarken kilometrelerce öteden bile erkeğinin fark edebileceği bir koku çıkarıyor. Onu dölleyen erkeğin saf Kafkas olması gerekiyor ki yumurtalardaki saflık bozulmasın. İşçi arıları siyah karın halkaları, melez arıları ise sarı halkaları belli ediyor. Bir kilo bal için arı 7 milyon 500 bin defa çiçeğe konup kalkıyor, 40 bin tane arı, 6 milyon çiçeğe gidiyor. Her arı kolonisinde yaklaşık 8 bin arı bulunuyor, sağlıklı bir kolonide olabilecek en fazla arı sayısı 50 bin.
  
  Macahel Vadisi; el değmemiş ve yaşları yüksek doğal ormanlar barındırıyor. Bitki ve hayvan çeşitliliğiyle olağanüstü bir çeşitliliği olan bölgede üçü endemik olmak üzere 356 bitki türü saptanmış. Gene endemik olarak üç böcek türü tespit edilmiş.
  Bölgenin en bilinen bitki türleri içinde dağ gülleri en ufak bir bozulmaya uğramadan yetişmeye devam ediyor. Artvin çiğdemi, Artvin zambağı, Artvin karanfili gibi Latinceden Türkçeye çevrilen isimleriyle çok nadir bulunan birçok çiçek ve bitki bölgeye getirilen botanikçiler tarafından tespit edilmiş. Botanik bilimcileri ayrıca Macahel’in dünyadaki nadir yağmur ormanlarından biri olduğunu da belirlemiş durumda.
  
  Macahel biyolojik çeşitlilikle gündeme gelmektedir. Biyolojik çeşitlilik (http://www.camili.gov.tr/biocesit.html); bir bölgedeki genlerin, türlerin, ekosistemlerin ve ekolojik olayların oluşturduğu bir bütündür. Başka bir deyişle biyolojik çeşitlilik, bir bölgedeki genlerin ve bu genleri taşıyan türlerin, bu türleri barındıran ekosistemlerin ve bunları birbirine bağlayan olayların (süreçlerin) tamamını kapsar. Bu durumda bir ekosistemdeki biyolojik çeşitlilik, dört ana bölümden oluşmaktadır.
  
  1. Genetik çeşitlilik,
  2. Tür çeşitliliği,
  3. Ekosistem çeşitliliği,
  4. Ekolojik olaylar (prosesler) çeşitliliği.
  
• 
  Türkiye Biyolojik Çeşitlilik İzleme Komitesi tarafından seçilen yurdumuzdaki dört proje alanından biri olan Camili (MACAHEL) içerdiği değişik ekosistemler ve tür sayısı bakımından önemli bir yerde durmaktadır. Havza içerisinde özellikle el değmemiş ve ayrı iki özellikte iki adet Tabiatı Koruma Alanının olması da Camili’ye ayrı bir özellik katmaktadır.
  
  UNESCO 29 Temmuz 2005 tarihinde Paris'te düzenlenen toplantısında, 17 ülkeden 23 sahayı, Dünya Biyosfer Rezerv Ağına ekledi. Ülkemizin ilk Biyosfer Rezerv Alanı olarak Camili tescil edilmiş oldu. Diğerleriyle beraber;
  
  1. Wienerwald Biyosfer Rezervi (Avusturya)
  2. Barkindji Biyosfer Rezervi (Avustralya)
  3. Serra do Espinhaço Biyosfer Rezervi (Brezilya)
  4. Cabo de Hornos biyosfer Rezervi (Şili)
  5. Shouf Biyosfer Rezervi (Lübnan)
  6. Ngaremeduu Biyosfer Rezervi (Palu)
  7. El Chaco Biyosfer Rezervi (Paraguay)
  8. Khanka Gölü (Rusya Federasyonu)
  9. Serali ve Raifa Biyosfer Rezervi (Rusya Federasyonu)
  10. The Delta du Fleuve Senegal ve Moritanya Sınırötesi Biyosfer Rezervi (Senegal ve Moritanya)
  11. Alto de Bernesga,Los Valles de Omana y Luna Biyosfer Rezervi (İspanya)
  12. Area de Allariz Biyosfer Rezervi (İspanya)
  13. Gran Canaria Biyosfer Rezervi ( İspanya)
  14. Bundala del Rincon Biyosfer Rezervi (Srilanka)
  15. Kristianstad Vattenrikke Biyosfer Rezervi (İsveç)
  16. CAMİLİ BİYOSFER REZERVİ(TÜRKİYE)
  17. Bialowieza Biyosfer Rezervi (Polonya)
  
• 
  Camili havzası ayrıca ele alındığında; genel coğrafi dağılımın Kafkasya Karışık Ilıman Yağmur Ormanı ve Yüksek Alpin Çayırları’ndan oluştuğu, havzanın Doğu Karadeniz Dağları olarak 400 ile 3.500 metre yükseklikte yer aldığı görülür.
  Camili alanı yüksek ırmak tabanlı ormanlardan oluşmaktadır. Alana ulaşımın zor oluşu, alan dışına göç ve günden güne azalan nüfus artış oranı, kontrolsüz turizm gelişmeleri ve kaynak kullanımı ile alanın zarar görmesini önemli ölçüde engellemektedir. Koruma Yönetim Planı olmamasına rağmen, sahada olumsuzlukların az olması nedeniyle, alan yeterince korunmaktadır.
  
  Camili’deki bozulma az olduğundan, alan biyolojik çeşitliliğin korunması ve katılımcı yönetim mekanizmalarının kurulmasında ender imkanlara sahiptir. Alan eko-turizm yönünden imkanlar sağlayabilecek özellikte ve yerel faydalanıcılar için koruma ve ekonomik faydalanımlar arasında güçlü bir bağlantının kurulmasını sağlayacak kapasitededir.
  
  Kaynakça:
  www.camili.gov.tr
  www.gef-2.org
  www.unesco.org.tr
  
  • M. Fahrettin KIRZIOĞLU, Osmanlıların Kafkas – Elleri’ni Fethi (1451 – 1590), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2. Baskı, Ankara 1998.
  • Dündar AYDIN, Erzurum Beylerbeyliği ve Teşkilatı, Kuruluş ve Genişleme Devri (1535 - 1566), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1998.
  • Her Yönüyle Artvin-Maçahelliler Rehberi, Hazırlayan: Celal Şahin, Macahel Eğitim Kültür ve Dayanışma Vakfı Yayınları, İstanbul 2000.
  • Cem SARVAN, Macahel Notları
  
  * Kullanılan tüm fotoğraflar ODTÜ Mezunları Derneği Fotoğraf Kulübü Fotoğrafçılarına aittir.