Çevre ve Orman Bakanlığı GEF II Projesi

• Türkiye’deki biyoçeşitlilik uluslararası önem taşımaktadır. Avrupa’daki 12.000 çeşit bitki türünün %75’i Türkiye’de yetişmektedir. Flora türünün üçte biri sadece Türkiye’de yetişmektedir. Ayrıca, Doğu Eski kutup ve Afrika’ya göç eden kuşların her yıl uğradığı üç önemli yerden biri de Türkiye’dir.

  Ancak, Türkiye’deki biyoçeşitlilik çeşitli şekillerde toprağın bozulması, doğal kaynakların yok olmaya başlaması ve 60 yıldan beri Türkiye’de yaşanan hızlı nüfus artışı nedeniyle tehdit altındadır. Bu tehdidin nedeni: yanlış yapılan ve sürekli olmayan tarım çalışmaları; ormanların yanlış kullanımı, nemli alanların azalması, diğer önemli doğal olaylarının, tarım ve diğer alanlar üzerindeki etkileri; Sulak arazilerin tarım için sulanmaması, suyun belediye ve sanayi ihtiyaçları için kullanılması, kirlilik, avlanma ve uygun olmayan şekillerde yabani bitkilerin ve diğer bitkilerin yolunması. Ülkede korunan alanın tüm alanlara oranı sadece %1’dir, ancak milli parklar yönetimi üzerine odaklanılmış, yeniden düzenlenebilir kamu çalışmalarının temelini milli parklar oluşturmuştur.
  
  Uluslararası öneme sahip alanların ekolojik bütünlüğünü sağlamak da önemli bir konu oluşturmaktadır. Bütün bu konular, Türk Hükümetinin biyoçeşitlilik ve Ulusal Kaynak Yönetim projesi (Türkiye’ye kaynak aktarılan ikinci proje) uygulamaları ve hazırlıkları için Dünya Bankası’ndan yardım istemesine sebep olmuştur. Bu proje ile, hem kırsal alanlarda hem de merkezde korunan alanlar ve koruma yönetim planları için uygulamalar ve hazırlıklar için kapasiteyi güçlendirmiştir. Proje aynı zamanda,(entegre koruma ve ekilebilir alanların kullanım planları ve onları çevreleyen alanları kapsamaktadır) verimli, sürekli korunan alanların ve doğal kaynakların biyoçeşitliliğe önem vermesini sağlamıştır.
  
  Projenin küresel hedefi, daha önceden seçilen alanların, Karadeniz, Kafkas Dağları bölgesi ve Orta Anadolu yaylası, Avrupa ve Akdeniz Bölgelerini içine alan coğrafi bölgeleri sulak alanların, step ve makilerden oluşan 4 doğal bitki örtüsünün biyolojik çeşitliliğini ve ekolojik bütünlüğünü sürekli olarak korunmasını sağlamaktır.
  
  Projenin kalkınma amacı ise, seçilmiş dört biyoçeşitlilik koruma alanındaki korunan alanların ve doğal kaynakların etkili bir şekilde, sektörler arası planlanması ve sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesi, ve bu faaliyetlerin, Türkiye genelinde, öncelikli koruma alanlarında tekrarlanmasının kolaylaştırılması için kapasite oluşturulmasıdır.
  
  PROJENİN TANIMI: Proje üç bileşenden oluşmaktadır.
  a) Biyoçeşitlilik Konvansiyonu Ulusal çerçevesinin güçlendirilmesi;
  b) Etkin koruma alanı için prototipler geliştirmesi ve
  c) Projenin Yönetilmesi ve İzlenmesi.
  
• 
  Bu üç bileşenin başarı ile uygulanması durumunda, dört pilot bölgede doğal kaynakların yönetimini ve sürekli korunmasını sağlanacaktır. Ayrıca ulusal bilinç ve destek ile, koruma altında olan alanlar için ülke çapında bir ağ geliştirilmesi sağlanacaktır. Biyoçeşitlilik koruma ve fırsatları araştırma için yasal ve düzenleyici bir çerçevenin gözden geçirilmesini sağlamıştır. Ormanlık alanların planlamasının yapılması, yönetimi ve toprak kullanım planlaması, turizmin geliştirilmesi, tarım alanlarının genişletilmesi ve su sistemlerinin çevresel yönetimi için temel oluşturacaktır.
  
  YÜRÜTME VE TAKİP: Proje, Çevre ve Orman Bakanlığının Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ve Çevre Koruma Genel Müdürlüğü tarafından uygulanmaktadır. Proje altı yıllık bir dönem boyunca yürütülmekte olup, 31 Aralık 2006 tarihinde tamamlanması beklenmektedir.
  
  FAYDALARI: Projenin etkin biçimde uygulanması ile yerel, bölgesel ve küresel faydalar sağlayacaktır. Proje koruma yönetim stratejileri, yerel ihtiyaçlara ve koşullara uygun faaliyet planları geliştirilmesi ve uygulanmasını sağlayacaktır. Yerel yönetim, yerel kuruluşlar ve STÖ planlama ve proje aşamasına katılacaktır. Bu aşamada tampon bölgeler ve tehlike altındaki diğer alanlar üzerinde durulacaktır. Doğal Kaynakların korunması, yönetimi ve üretim alanlarında biyoçeşitlilik sağlanacaktır. Proje kapsamında kaynak aktarılan yatırımlar, eğitimler ve kurumsal düzenlemelerde koruma ve yönetimle ilgili ve Türkiye için önemli olan ve tehdit altındaki biyoçeşitlilik alanlarında görülen sorunların çözümüne öncelik verilecektir. Bu imkanlar yerel kurumları ve tehlike altındaki diğer alanları ve uygulayıcı kurumları kapsayacaktır (hükümet, STK ve özel sektör)
  
  PROJENİN DURUMU: Proje Banka’nın Yönetim Kurulu tarafından 13 Haziran 2000 tarihinde onaylanmış, Hibe Anlaşması 12 Temmuz 2000 tarihinde imzalanmış ve proje 14 Temmuz 2000 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
  
  Projenin ilk hedefi ile ilgili olarak, – etkili, sektörler arası ve katılımcı planlama yapılması ve seçilmiş dört biyoçeşitlilik koruma bölgesinde korunan alanların sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesi – başlangıçtan itibaren, proje hazırlık aşamasında öngörülen yenilikçi korunan alan yönetim planının uygulanması konusunda sorun yaşanmıştır. Bununla birlikte, bu dört bölgenin tümünde, bu yeni alanda çalışmanın getirdiği kavramsal ve yönetimle ilgili sorunlar büyük ölçüde çözüme kavuşturulmuş ve korunan alanlarla ilgili ulusal sistemin geri kalan bölümleri için önemli dersler alınmıştır. Bu alanlardan ikisinde (Sultan Sazlığı ve Köprülü Kanyon), kaydedilen ilerlemenin oldukça iyi olmasına karşın, üçüncü alanda (Camili) mütevazı boyutlarda gelişme kaydedilmiş ve dördüncü alanda (İğne ada) ise çeşitli sorunlarla karşılaşılmıştır. Yine de performansla ilgili güçlükler konusunda çözümler aranmış ve uygulanmakta olduğuna dikkat çekilmelidir.
  
• 
  Projenin ikinci hedefinin - bu faaliyetlerin, Türkiye genelindeki öncelikli koruma alanlarında tekrarlanmasına yardımcı olmak üzere ulusal seviyede kapasitenin arttırılması – şimdiye kadar elde edilen korunan alan yönetimi deneyimlerinden çeşitli dersler çıkarılması ve bu derslerin Türkiye’deki diğer alanlara yayılması konusunda ilerleme kaydedilmektedir. Kapasite artırımına yönelik yatırımlar çok daha stratejik bir yöntemle gerçekleştirilmektedir. Koruma hedefleri orman yönetim planlamasının içine dahil edilmektedir. Elde edilen dört sonuç özellikle dikkate değerdir.
  
  • İlk dört alanda pilot uygulaması gerçekleştirilen yaklaşımlardan yararlanmak suretiyle bir tekrarlama stratejisi geliştirilmiş ve projenin geri kalan süresinde faaliyetlerin yürütüleceği altı alan daha tespit edilmiştir. Buradaki en önemli güçlük, bu dört alandaki faaliyetlerin, projenin tamamlanmasından önce sıkı bir şekilde kurumsallaştırılmasını sağlamak olacaktır.
  
  • Biyoçeşitliliğin korunması için yeni bir yasal çerçeve, AB Doğal Yaşamın ve Kuşların Korunması Direktifleri doğrultusunda hazırlanmakta ancak korunan alanların planlanması ve yönetimi konusunda bunların çok ötesine geçmektedir. Taslak hazırlama sürecinde, Hazırlık aşamasında, paydaşların geniş kapsamlı endişelerinin taslak hazırlama sürecine dahil edilmesine çalışılmıştır. Bu sonucun tamamen başarıya ulaşması için, Bakanlığın nihayet bu Kanunu onaylamak üzere harekete geçmesi gerekecektir.
  
  • STÖ stratejisi sonucunda, proje STK’larının biyoçeşitliliğin korunması alanındaki faaliyetlerinde katalizör görevini üstlenmiş ve özellikle Milli Eğitim Bakanlığı, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı ile Çevre ve Orman Bakanlığı bünyesindeki hükumet ortakları ile kritik önem taşıyan konuların tartışılması için bir zemin hazırlamış ve STK’ları ile Hükumet kurumlarının nasıl birlikte çalışabileceklerini açıklayan bir protokol hazırlama girişimi oluşturmuştur.
  
  • Camili Korunan Alan Yönetim Birimi ile Proje Yönetim Biriminin yapmış olduğu çalışmalar sonucunda ve çeşitli proje uygulama birimlerinin katılımıyla, Camili, Türkiye’nin ilk UNESCO Biyosfer Rezervi olarak kurulmuştur.
  
• 
  Proje uygulama alanları İğneada Longoz Ormanları, Köprülü Kanyon, Camili ve Sultansazlığı'dır. Projenin yaygınlaştırma alanları ise Acarlar Longozu, Karagöl Tabiat Parkı, Ereğli Sazlığı, Amanos Dağları, Küre Dağları Milli Parkı ve Sarıkum Tabiatı Koruma Alanı'dır.
  
  Çevre ve Orman Bakanlığı
  Çevre ve Orman Bakanlığı resmi internet sitesi
  http://www.cevreorman.gov.tr
  
  Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü
  http://www.milliparklar.gov.tr
  
  Orman Genel Müdürlüğü
  http://www.ogm.gov.tr
  
  Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü
  http://www.agm.gov.tr
  
  Orman-Köy İlişkileri Genel Müdürlüğü
  http://www.cevreorman.gov.tr/orkoy/index.htm
  
  Dünya Bankası
  Dünya Bankası Web Sitesi
  http://www.worldbank.org/
  
  Küresel Çevre Fonu (GEF)
  GEF resmi internet sitesi
  http://www.gefweb.org/
  
  GEF Proje Veritabanı
  http://www.gefonline.org/
  • Biyolojik Çeşitlilik İzleme Birimi