Hava neden bu kadar sıcak?

• Tüm dünyada hava sıcaklıkları rekor yükseklikte seyrediyor. Peki bu ani sıcaklık artışının nedenleri neler?

  İklim değişikliği dünyanın her yerinde somut olarak hissedilmeye başlandı. Earth.org’da yayınlanan bir makale, geçtiğimiz Haziran’ın küresel olarak bugüne dek yaşanan en sıcak haziran ayı olduğu, 2019’da yaşanan sıcaklık rekorunun aşıldığına dikkat çekiyor. Copernicus İklim Değişikliği Servisi'nin (C3S) temmuz başında yayınlanan aylık bültenine göre, haziran ayında hem karada hem de denizde rekor sıcaklıklar görüldü ve sıcaklık 1991-2020 döneminin aynı ayına kıyasla 0,5 C'nin üstünde artış gösterdi. Independent Türkçe'de yer alan habere göre; 2023 yazının bu denli sıcak geçmesine neden olan birden fazla faktör var. İşte o faktörler…
  
  1. Dünyanın bazı bölgelerine yerleşen ‘ısı kubbeleri’
  Sıcaklık dalgaları (yani uzun süreli aşırı sıcaklıklar) atmosferde yüksek basınç birikmesinden kaynaklanıyor. Bu basınç, altındaki havayı sıkıştırıp ısıtıyor. Hava alçalırken, daha soğuk, hızlı hareket eden hava akımlarını da dışarı itiyor. Bunun sonucunda toprak, kum, beton ve asfalttan oluşan zemin güneş ışığında kavruluyor. Yazın günlerin uzun sürmesi nedeniyle ısı enerjisi hızla birikiyor ve sıcaklıklar yükseliyor. Ek olarak, jet akımı diye bilinen atmosferik hava akımlarındaki dalgalar, bu yüksek basınçlı durumu uzun süre yerinde koruyabiliyor.
  Bu hava modeline ‘ısı kubbesi’ de deniyor. Çünkü ısı, bir basınç kubbesi altında tutuluyor. Örneğin Florida, Kaliforniya ve Arizona da dahil olmak üzere ABD'nin bazı bölgeleri artık bu ısı kubbelerinin altında.
  
  2. El Nino etkisi
  Bu yazın başlarında ABD İklim Tahmin Merkezi, 2023'ün büyük bir El Nino yılı olacağını duyurmuştu. El Nino, Pasifik Okyanusu'nda Ekvator boyunca yayılan sıcak suyun neden olduğu geniş kapsamlı bir iklim modeli. Bu modelde, Pasifik'teki bol miktarda ısı atmosfere aktarıldığı için ekstra sıcaklıklar ortaya çıkıyor.
  
  3. Toz ve kükürt
  Atlantik'in ve özellikle Amerika kıtasının ısınması, güneş ışığını genellikle okyanustan uzağa doğru yansıtan iki maddenin azalmasıyla da keskinleşmiş olabilir: Sahra Çölü'nden esen toz ve nakliye yakıtlarından gelen kükürt aerosolleri. Rohde'nin Kuzey Atlantik bölgesindeki sıcaklıklara ilişkin analizi, ‘son aylarda Sahra'dan son derece düşük seviyede tozun çıkmasına’ dikkat çekiyor. 2020'de pandemi nedeniyle alınan önlemler de nakliye yakıtlarından çıkan kükürt miktarını azaltmıştı. Rohde, "Bunlar, Kuzey Atlantik'teki mevcut ısı artışının tamamını açıklamaz ama şiddetini artırmış olabilir" ifadelerini kullanıyor.
  
  4. İklim değişikliği
  Uzmanlara göre iklim krizi, sıcaklık dalgalarını daha aşırı hale getiriyor. Hatta tüm bu sıcaklığın belki de en temel açıklaması iklim değişikliği. Texas A&M Üniversitesi'nden iklimbilimci John Nielsen-Gammon, bu ayın başlarında Vox'a, "Aşırı ısı dalgaları, artan küresel sıcaklıkların en bariz sonuçlarından biri" demişti. İnsanlar, Sanayi Devrimi'nden bu yana dünyayı yaklaşık 1.2 derece ısıttı. Dünyanın önde gelen iklim bilimcilerine göre, fosil yakıt emisyonlarında önemli bir azalma olmadan ve havadan karbondioksiti çekecek teknolojiler çoğalmazsa birkaç yıl içinde 1.5 santigrat dereceyi geçebiliriz.
  
  Dünya Meteoroloji Örgütü uyarmıştı
  Dünya Meteoroloji Örgütü (DMÖ), mayıs ayında yayınlanan analizinde, 2023-2027'de dünya genelinde rekor hava sıcaklıkları görülebileceği konusunda uyarıda bulunmuştu. DMÖ'nun raporunda, sera gazı salımı ve El Nino hava olayının, hava sıcaklıklarını daha da artırdığı bilgisi yer almış, yüzde 98 ihtimalle 2023 ila 2027 yıllarından en az birinin en sıcak yıl ve 5 yılın tamamının da küresel hava sıcaklıklarının rekor seviyelere ulaştığı bir dönem olacağı belirtilmişti.
  
  Okyanus sıcaklıkları çok yüksek
  Kara üzerinde insanlar sıcaklığı hissederken, denizlerde daha da dikkat çekici bir sıcaklık artışı yaşanıyor. Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi (NOAA), Mayıs ayında okyanus yüzey sıcaklıklarının art arda ikinci kez rekor düzeyde yüksek olduğunu doğruladı. Dünya yüzeyinin yüzde 70’ini kaplayan okyanuslardaki fazla ısı, genel küresel sıcaklıkları ve balık popülasyonlarını etkilerken mercan resiflerini ağartıyor ve kıyı deniz seviyelerinin yükselmesine neden oluyor. NOAA’dan iklim bilimci Ellen Bartow-Gillies’in raporla ilgili yorumu şu: “Okyanuslar istikrarlı bir şekilde ısınıyor ancak El Niño’nun güçlenmesini beklediğimiz düşünüldüğünde, kesinlikle endişe verici rekor sıcaklıklar görüyoruz. Bunun şüphesiz dünyanın geri kalanı üzerinde bir etkisi olacak.”