190 ülke biyoçeşitliliği korumak için anlaştı

• Ekosistemi; kirlilikten, bozulmadan ve iklim krizinden kurtarmayı amaçlayan tarihi anlaşmaya 190'dan fazla devlet imza attı.

  Birleşmiş Milletler Biyoçeşitlilik Konferansı'nda (COP15) ülkeler ekosistemi; kirlilikten, bozulmadan ve iklim krizinden kurtarmayı amaçlayan 'tarihi anlaşma’ya imza attı. Zirvenin başkanı Çin Çevre Bakanı Huang Runqiu, Montreal'de gece geç saatlerde yapılan genel kurul oturumunda anlaşmanın kabul edildiğini ilan etti. Dört yıl süren zorlu müzakerelerin ardından 190'dan fazla devletin vardığı anlaşma, 2030 yılına kadar gezegenin yüzde 30'unu koruma altına almayı ve gelişmekte olan dünya için yıllık 30 milyar dolarlık 'yardım sağlamayı taahhüt ediyor. Anlaşmadaki 23 hedef arasında, çevreye zarar veren tarım sübvansiyonlarının kesilmesi, böcek ilaçlarından kaynaklanan risklerin azaltılması ve istilacı türlerle mücadele de bulunuyor. Zirvede, gelişmekte olan ülkeler için daha fazla finansman talep ederek metni desteklemeyi reddeden Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin itirazı geri çevrildi.
  
  Paris Anlaşması kadar değerli
  Çevreciler kabul edilen metnin, Paris Anlaşması kapsamında küresel ısınmayı 1.5 derece ile sınırlandırmaya yönelik dönüm noktası niteliğindeki plan kadar değerli olduğu görüşünde. Campaign for Nature'dan Brian O'Donnell, anlaşmayı ‘tarihteki en büyük kara ve okyanus koruma taahhüdü’ olarak nitelendirdi. O'Donnell, "Geyikler, deniz kaplumbağaları, papağanlar, gergedanlar, nadir eğrelti otları ve ağaçlar, kelebekler, vatozlar ile yunuslar, bu anlaşmanın etkili bir şekilde uygulanması halinde hayatta kalacak milyonlarca tür arasında yer alıyor" dedi. Metin, zengin ülkelerden gelişmekte olan dünyaya mali yardımlarını 2025'e kadar yıllık 20 milyar dolara, 2030'a kadar da yıllık 30 milyar dolara çıkarmalarını istiyor. Çevrecilerin temel taleplerinden biri olan ‘yerli halkın’ haklarının korunması da metne eklendi.
  
  Brezilya’dan daha fazla yardım çağrısı
  Zirvede zengin ülkelerin, gezegenin biyolojik çeşitliliğinin çoğuna ev sahipliği yapan gelişmekte olan dünyaya ne kadar yardım edeceği en çok tartışılan konular arasında yer aldı. Brezilyalı delege Braulio Dias, gelişmekte olan ülkelere daha fazla yardım için ‘kaynak seferberliği’ çağrısında bulundu. Yine Brezilya'nın başını çektiği ülkeler, kuzey ülkelerinden 'yeni fon' istedi. Ancak mevcut mekanizma içinde Küresel Çevre Fonu (GEF) oluşturuldu. Hali hazırda gelişmekte olan ülkelere doğanın korunması için yapılan mali yardımların yılda 10 milyar dolar civarında olduğu belirtiliyor.
  
  Türkiye 16’ncı Taraflar Konferansı'nın ev sahibi
  Amerika Birleşik Devletleri, Başkan Joe Biden'ın desteğine rağmen, Cumhuriyetçi senatörlerin karşı çıkması nedeniyle biyoçeşitlilik sözleşmesini imzalamadı. Washington, gelişmekte olan ülkelere yardımcı olmak için GEF'e ödeme yapan ülkeler arasında. Çin'in başkanlık ettiği konferans, Pekin'in katı Covid-19 kuralları nedeniyle Kanada'da yapıldı. Bu arada 2024'te gerçekleştirilmesi planlanan BM Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi 16’ncı Taraflar Konferansı'na (COP16) ev sahipliği yapmaya hazırlanan Türkiye, ayrıca 2 yıl süreyle (2024-2026) sözleşmenin dönem başkanlığını da yürütecek. Türkiye, 196 ülkenin imzaladığı BM Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi'ne 1996'da taraf oldu.