Allianoi Var mısın? Yok musun?

• Allianoi adını duymayan var mı? Bu soruya belki birkaç yıl önce birçoğumuz “evet, duymadım” derdik. Bugünse adını televizyonlarda sıkça duyuyoruz.

  Allianoi adını duymayan var mı? Bu soruya belki birkaç yıl önce birçoğumuz “evet, duymadım” derdik. Bugünse adını televizyonlarda sıkça duyuyoruz. Allianoi’yu kurtarmak adına yapılan imza kampanyalarına, yürüyüşlere, bisiklet turlarına katılanlarımız bile vardır belki. Son haftalarımız ise varlığı ve yokluğunu tartışmakla geçti. Ama bu konuya gelmeden önce biz var saydığımız Allianoi’ya bir göz atalım.
  
  Allianoi, İzmir’in Bergama ilçesi sınırları içinde Paşa Ilıcası Mevkii’nde yer alan antik bir kent. 1998 yılından bu yana kurtarma kazıları sürüyor. Kazılar Trakya Üniversitesi Fen ve Edebiyat Fakültesi öğretim üyesi Yrd.Doç.Dr. Ahmet Yaraş tarafından yürütülüyor. Kazılarda tarih öncesi dönemler dahil olmak üzere Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerine dair ipuçlarına rastlanıyor. Bu anlamda içinde bulunduğu bölgede tarihsel akış hakkında fikir edinmemize fazlasıyla yardımcı oluyor. Kazılarda elde edilen buluntulara bakarak dönemin sosyal, kültürel ve ekonomik durumunu anlayabiliyoruz. (Diğer bir çok antik kentin de önemi budur. Genel olarak arkeoloji biliminin de anlamı budur ama bu da başka bir yazının konusu olsun.)
  
• 
  Mesela Allianoi’de öğrendiklerimizden bazıları şunlar: İlk bulgular gösteriyor ki Allianoi’nun bulunduğu alan ve çevresi Tunç Çağı’ndan (M.Ö. 3000-1200) bu yana yaşayan bir yerleşim alanı olmuş. Ardından buradaki sıcak su kaynağı fark edilmiş ve kullanılmaya başlanmış. Zaman hızla akarken gelmişiz M.S. 2. Yüzyıla ve Allianoi da içinde bulunduğu bölge gibi refah seviyesi yüksek bir şehir merkezi olmuş. Kaplıcanın yanı sıra köprüler, caddeler, sokaklar ve binalar görülmeye başlamış. Bu kapsamlı bir yerleşim alanı anlamına da geliyor.
  
  En hareketli dönemini Bizans Dönemi’nde yaşamış Allianoi. Aynı dönem Bergama yöresinde diğer yerleşimlerde de görüldüğü gibi, fakirleşme süreci yaşanmış. Bu dönemde, bir önceki Roma Dönemi’ne ait yapılar üzerinde birçok değişiklik yapıldığı görülmüş. Eski yapılardan taş alıp yeni yapılarda kullananlar ya da eski yapıları yeniden düzenleyip kullananlar olmuş. Bu dönemin şartlarının insanları oldukça zorladığı anlaşılıyor. Osmanlı Dönemi’ne geldiğimizdeyse kaplıcaya ilginin azaldığını ve bu dönemde kaplıcanın kullanılmadığını görüyoruz. 20. Yüzyıl başlarındaysa kaplıca ilçe kaymakamı tarafından ele alınmış ve büyük havuzun bulunduğu yerin kısmen yeniden kullanıma açılması sağlanmış.
  
• 
  Bütün bunlardan sonra geliyoruz günümüze ve Allianoi’yu üne kavuşturan Yortanlı Barajı projesine. Yapımı ilk kez 1963’te konuşulan barajın tam da Allianoi antik kentinin üzerine kurulması planlanıyor. Yortanlı Barajı Kınık Ovası’nı sulamak amacıyla yapılacak. Barajın yapımı sebebiyle Allianoi’nun yanı sıra verimli tarım arazileri de sular altında kalacak. Barajın ömrüyse 100 yıl olacak.
  
  Antik kentin önemli bir tarihi değer olduğunu düşünüp sular altında bırakılmasına karşı çıkanlar var. Alternatif olarak da antik kentin beton bir duvarla çevrilmesini önerdiler. Fakat ilgili resmi kurumlar fazlaca pahalı olacağı gerekçesiyle bu öneriyi geri çevirdiler. Bugüne kadar yapılan toplu yürüyüşler, bisiklet turları ve imza kampanyaları yetersiz kaldı. Birçok dernek, birçok duyarlı insan ve yöre halkı Allianoi’yu ziyaret etti.
  
  Bu yazının yazılışından üç gün önce de Doğa Derneği başkanı Güven Eken ve bir dernek üyesi kendini inşaat alanının çevresindeki tel örgülere zincirleyerek baraj yapımının durdurulmasını istedi. Mega star olarak andığımız Tarkan, bu konuda yaptığı şarkının yanı sıra sözlü olarak da olaya tepkisini dile getirdi. Tüm bunlara karşılık Çevre Bakanımız Veysel Eroğlu’ndan şaşırtıcı bir açıklama geldi: “Allianoi diye bir yer yok.”
  
  Bana da tüm bunların ardından oturup, kapsamlıca araştırıp ‘Allianoi nedir ne değildir?’ diye bakmak düştü. En kısa zamanda antik kenti gidip yerinde görerek varlığı ve yokluğu hakkında iyice fikir edinmek de planlarım arasında. Geriye diyecek tek şey kalıyor: Hepimize kolay gelsin...