Dünyadaki 1.1 milyar insan hâlâ yoksul

• Küresel Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksi’nin son güncellemesi yayınlandı.

  Küresel Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksi’nin (ÇBYE) 110 ülkeye ilişkin tahminleri içeren son güncellemesi Temmuz’da, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve Oxford Üniversitesi Oxford Yoksulluk ve İnsani Gelişme İnisiyatifi (OPHI) tarafından açıklandı. Rapor, yoksulluğun azaltılabileceğini göstermekle birlikte koronavirüs salgını hakkında kapsamlı verilerin bulunmayışı, yakın gelecekteki olası resmin çizilmesini zorlaştırıyor.
  
  Hızlı ilerleme mümkün
  Zaman boyutunda karşılaştırılabilir verilerin bulunduğu 81 ülkeye odaklanan, 2000 ila 2022 yılları arasındaki trendlerin analiz sonuçlarına göre, 15 yıl içinde 25 ülke kendi küresel ÇBYE değerlerini yarı yarıya azaltmayı başardı ve hızlı ilerlemenin mümkün olduğunu kanıtladı. Bu ülkeler arasında Kamboçya, Çin, Kongo, Honduras, Hindistan, Endonezya, Fas, Sırbistan ve Vietnam yer alıyor.
  
  Hindistan’da kayda değer azalma
  Hindistan yoksullukta kayda değer bir azaltma kaydetti; 15 yıl gibi kısa bir sürede 415 milyon insan yoksulluktan kurtuldu. Çin ve Endonezya’da da çok sayıda insan yoksulluktan kurtuldu. ÇBYE’lerini 4 ila 12 yıl gibi kısa dönemlerde yarı yarıya azaltan ülkeler aynı zamanda, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın 15 yılda kendi ulusal tanımlarına göre yoksulluğu yarı yarıya azaltma hedefini gerçekleştirmenin mümkün olduğunu kanıtladı. Bu nedenle, küresel ÇBYE çok boyutlu yoksulluğu aynı metodoloji ile ölçtüğünden, ulusal yoksulluk tanımını yansıtan bağlama özgü çok boyutlu yoksulluk endekslerini göz önüne almak kritik önem taşıyor. Umut verici eğilimlere rağmen küresel ÇBYE’nin kapsadığı 110 ülkenin çoğu için küresel salgın sonrası veriler bulunmaması, küresel salgının yoksulluk üzerindeki etkilerinin anlaşılmasını kısıtlıyor.
  
  Kamboçya umut veriyor
  Verilerin özellikle 2021 veya 2022’de toplandığı Meksika, Madagaskar, Kamboçya, Peru ve Nijerya gibi az sayıda ülkeden yapılan çıkarımlara göre, yoksulluğu azaltma ivmesi küresel salgın esnasında da devam etmiş olabilir. Kamboçya, Peru ve Nijerya son dönemde önemli ölçüde azaltım kaydetti. Bu da ilerlemenin hâlâ mümkün olduğu ümidini veriyor. Bu ülkeler arasındaki en umut verici örnek olan Kamboçya’da, küresel salgın yılları da dahil olmak üzere 7.5 yıl içinde yoksul insan sayısı 5.6 milyondan 2.8 milyona gerileyerek yarıya indi ve yoksulluk oranı yüzde 36,7’den yüzde 16.6’ya düştü.
  
  Çocuk yoksulluğu önemli bir sorun
  Öte yandan dünya genelinde tüm etkilerinin hâlâ ölçülmesi gerekiyor. Kapsanan ülkelerin yarısından fazlasında, ya çocuk yoksulluğunda istatistiksel olarak anlamlı azalma yok ya da çocuklar için ÇBYE değeri en az bir dönem boyunca yetişkinlere göre daha yavaş azaldı. Bu durum, çocuk yoksulluğunun özellikle okullaşma ve yetersiz beslenme bakımından önemli bir sorun olmaya devam edeceğini gösteriyor.
  
  Nihai amaç yoksunlukların ortadan kaldırılması
  Küresel ÇBYE hem yoksulluğun azaltılmasını izliyor hem de politikaların oluşturulmasına yönelik bilgi sağlıyor; eğitime erişim ve sağlıktan, konut, içme suyu, sanitasyon ve elektrik gibi yaşam standartlarına insanların günlük yaşamının farklı cephelerinde yoksulluğu nasıl deneyimlediklerini ortaya koyuyor. Bir yoksulluk endeksi olarak ÇBYE, yoksul insanların yaşadığı birbiriyle bağıntılı, üst üste yığılmış yoksunluklar kümesi olarak düşünülebilir; nihai amaç ise bu yoksunlukların ortadan kaldırılması.
  
  Türkiye rapora dahil edilemedi.
  2023 bülteninde öne çıkan başlıklar şöyle:
  • 110 ülkedeki 6.1 milyar insanın 1.1 milyarı (yüzde 18’inden biraz fazlası) ağır çok boyutlu yoksulluk içinde yaşıyor. Her 6 yoksulun 5’i Sahraaltı Afrika (534 milyon) ve Güney Asya’da (389 milyon) bulunuyor.
  • Tüm yoksul insanların yaklaşık üçte ikisi (730 milyon kişi), orta gelirli ülkelerde yaşıyor; bu ülkelerde harekete geçilmesi küresel yoksulluğu azaltma bakımından hayati önem taşıyor. Düşük gelirli ülkeler her ne kadar ÇBYE endeksine dahil nüfusun yalnız yüzde 10’unu oluşturuyor olsa da dünyadaki tüm yoksul insanların yüzde 35’i bu ülkelerde yaşıyor.
  • 18 yaş altı çocuklar, ÇBYE bakımından yoksul insanların yarısını (566 milyon) oluşturuyor. Çocuklarda yoksulluk oranı yüzde 27.7 iken yetişkinlerde bu oran yüzde 13.4. Yoksulluk esas olarak kırsal alanları etkiliyor, tüm yoksulların yüzde 84’ü kırsalda yaşıyor. Dünyanın tüm bölgelerinde, kırsal alanlar kentsel alanlardan daha yoksul.
  Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksi, veri eksikliği nedeniyle Türkiye için hesaplanamadı ve 2023 Küresel Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksi raporuna Türkiye dahil edilemedi.