TSKB'de Çevre Yönetim Sistemi

• Hülya Kurt - TSKB Çevre Temsilcisi
  
  Çevrenin korunması günümüzdeki en önemli konulardan biridir. Çevre sadece ekonomik ve politik yönleriyle değil, aynı zamanda sosyal boyutlar, çevresel faktörler ve oluşan riskler açısından da iş süreçlerini etkilemektedir.     

  Bankamız, 1980'li yıllardan itibaren yatırım projelerini kredilendirirken, çevresel konuları her zaman göz önünde bulundurmuştur. Dünyadaki gelişmelere paralel olarak, bankacılık sektöründe yükselen çevresel sorumluluğu dikkate alarak, bankacılık faaliyetlerini kapsayan bir Çevre Yönetim Sistemi (ÇYS) kurabilmek için 2005 yılında bir proje başlatmıştır. Bu projenin başlatılması ve yürütülmesinde bize destek veren Alman Kalkınma Bankası KfW'ye çok müteşekkiriz.

  Bankacılık faaliyetleri, özellikle sanayi sektörü ile karşılaştırıldığında küçük ölçekte doğrudan çevresel etki yaratmaktadırlar. Bankacılık hizmetlerinden fiziksel olarak bir kirlilik (atıksu veya zararlı gaz emisyonu) çıkmamaktadır, ancak  unutulmamalıdır ki, kredilendirilen yatırım projelerinden kaynaklanan dolaylı çevresel riskler bulunmaktadır.

  TSKB'de ÇYS çalışmalarımız, çalışmanın kapsamını ve çevre duyarlılığını tüm çalışanlarımızla paylaşmakla başladı. Neden atıksu, zehirli gaz, endüstriyel katı atık gibi hiç bir atığı olmayan bir kurum olarak çevre konusunda bir proje başlatmıştık? Bu konular, tüm boyutlarıyla yapılan bir dizi toplantılarla yönetim kademelerinde ele alındı ve Bankamızdaki ilgili birim temsilcilerinden oluşan ÇYS Ekibi kurularak çalışmalara başlanıldı. 

  ÇYS Ekibi olarak, bankacılık faaliyetlerimiz gözden geçirilerek ne tür çevresel etkiler olduğunu saptadık ve aşağıdaki sonuçlara ulaştık:

  1. TSKB'nin doğrudan çevresel etkileri:

  1. Isınma, iş seyahatleri, aydınlanma faaliyetleri sonucu oluşan enerji tüketimleri ve dolayısıyla açığa çıkan CO2 emisyonu.
  2. Su tüketimleri.
  3. Yazışma, raporlama için ofis ortamında kullanılan kağıtlar.
  4. Kullanılan plastik ambalajlar.

  2. TSKB'nin dolaylı çevresel etkileri:

  Kredilendirilen yatırım projelerinden kaynaklanan çevresel riskleri ifade etmektedir. Banka olarak kimyadan enerjiye, ambalajdan demir-çelik sektörüne kadar çok geniş bir sektörel dağılımda kredilendirme faaliyeti yapılırken sektörün ve yatırımın teknik dinamiklerine göre farklı risk boyutları oluşmaktadır. Buradaki yaklaşım, yatırımın çevresel boyutun analiz edilmesi ve gerekli çevre yatırımlarının ana yatırımla birlikte eş anlı olarak planlanması ve yapılmasıdır. İki ana başlıktan oluşmaktadır:

  1. Çevresel Risk Analizi: çevresel risk boyutunun tanımlanarak yatırımların çevresel açıdan kabul edilebilirliğinin etüdü,
  2. Çevresel Risk Yönetimi: çevresel açıdan yatırımlardaki çevresel risklerin azaltılması veya bertarafının sağlanarak yatırımların kabul edilebilir sınırlara yaklaştırılması.

  ÇYS Ekibi olarak yapılan doğrudan ve dolaylı çevresel etkiler ışığında aşağıda yer alan
  Deming döngüsü kurulmuştur:

  

  Çevresel risk nedir?

  Bir yatırım bankası için çevresel risk, krediye konu yatırım projelerinin uygulanması aşamasında oluşan 3 riskin toplamından oluşmaktadır:

  1. Doğal ortama verilecek etki: üretim faaliyetlerinden kaynaklanan atıksular, zehirli atıklar, zehirli gazlar vb...
  2. Çevreye verilecek potansiyel kirlilik karşısında firmanın karşı karşıya kalacağı risk ve sorunlar, cezalar, uyarılar, kanunlarla çelişme..
  3. Yatırımı finanse eden finansal kurumun karşılaşacağı risk: yatırımın öngörülen zamanda üretime başlayamaması, üretim sırasında oluşacak çevresel riskler sebebiyle üretime ara verme, finansal kuruma olan kredi ödeme planında oluşacak gecikmeler, tüm bunların sonucunda finansal kurumun maddi ve manevi (çevreyi kirleten bir firmayı kredilendirmiş olmak gibi) kayıpları..
     

  TSKB'nin çevresel etkileri çerçevesinde, Çevre Politikamız oluşturulmuş ve 1 Haziran 2006 tarihinde Bankamız Yönetim Kurulu tarafından onaylanmıştır. Çevre Politikamız referans alınarak üç seviyede gerekli dökümantasyon yapılandırılmış ve hazırlanmıştır:

  

  Sonuçlar:

  Bankamızda doğrudan ve dolaylı çevresel etkilerimiz için ÇYS Projesi kapsamında yapılanlar: 

  1. Ofis binalarımızda kullanılan doğal ve tükenebilir kaynakların verimli kullanılması, geri dönüşebilen malzemelerin (kağıt, plastik, metal, bilgisayar atıkları ve pil) geri toplanması ve ekonomiye yeniden  kazandırılması, bu parametrelere ilişkin veri envanterlerinin çıkarılması,
  2. Yapılan seyahatler ve sırada oluşan CO2 emisyonlarının hesaplanması,
  3. Elektrik tasarrufu için, kaynağında tasarrufa yönelik sensörlü aydınlatmalar, eko-duyarlı ampuller vb...
  4. Gereksiz su tüketimini önlemek için armatürlerin gözden geçirilmesi,
  5. Mutfaktan çıkan ve doğrudan kanalizasyona verilen evsel atıksu için paket arıtma yapılması.
  6. Acil Durum planlarının uygulanması ve Bankamız tarihinde ilk kez 'yangın tatbikatı' yapılması
  7. Kredilendirme faaliyetlerinden kaynaklanan çevresel risk için Çevre Riski Değerlendirme Modeli (Environmental Risk Evaluation Tool)'nin oluşturulması,
  8. Tüm çalışanlarımıza çevre konusunda eğitim verilmesi,
  9. Çevre Yönetim Planının oluşturulması.

  Çevre Riski Değerlendirme Modeli

  Modelde çevresel risk analizi, firma ve proje olarak iki kalemde irdelenmektedir. Firma kapsamında, kredilendirilecek kurumun mevcut faaliyetlerinden kaynaklı çevresel riski gözetilmektedir. Proje başlığı altındaysa krediye konu yatırım projesinin çevresel boyutu analiz edilmektedir.

  Bu model, firma ve proje bazında oluşacak çevresel, iş ve işçi sağlık ve güvenliğine ilişkin tüm risklerin analizine dayanmaktadır.  Banka tarafından belirli büyüklüğün üzerindeki tüm kredi başvurularında kullanılmakta olup, değerlendirme 3 ana başlıktan  oluşmaktadır:

  1. Çevresel etkinin boyutu
  2. Çevresel etki durumundaki yönetimin rolü
  3. Çevresel etkinin olma sıklığı

  Bu başlıklar kapsamında yapılan sorgulamalara 'ilgili değil, 1, 2, 3' olmak üzere 4 farklı puan sistemiyle yanıtlar verilmekte ve bu yanıtların kullanıldığı formülasyonlar sonucu A, B, C şeklinde üç farklı çevresel risk sonucuna ulaşılmaktadır.

  Firma bazında yapılan sorgulamalar:

  1. Çevre sağlığı ve iş güvenliği standartları açılarından yapılması gerekli yatırımlar veya işletme giderlerinin büyüklüğü,
  2. Çevresel hasar sebebiyle satışlarının azalması ve/veya tesisin kapanma riski,
  3. Çevresel edimlerin yerine getirilememesi sebebiyle tesis kapanması, bu kapsamda oluşacak cezalar,
  4. Doğal kaynaklara verilecek hasarlar,
  5. Çevre kanunlarının değişmesi durumunda ortaya çıkacak riskin büyüklüğü.

  Proje bazında yapılan sorgulamalar:

  1. Yatırım yeri (tarım, orman alanı, su kaynakları)
  2. Kaynak tüketimi
  3. Çıkan atıklar
  4. Hava emisyonları
  5. Enerji tüketimi
  6. Kullanılan su kaynakları
  7. Kültürel miras
  8. Yerleşim durumu

  Yapılan değerlendirme sonucunda, Model o projeye ilişkin olarak genel değerlendirme olmak üzere A, B, C den birini çevresel sınıflandırma sonucu vermektedir: 

  

  Sonuçlar	Çevresel Risk Durumu
  A	Yüksek
  B	Orta
  C	Düşük

  Çevresel Risk Modeli ile ulaşılan çevresel risk durumu göz önüne alınarak çevresel önlem planları oluşturularak kredilendirme yapılmaktadır.

  TSKB olarak, ÇYS kapsamındaki amacımızı, sürekli kendini geliştirme ve iyileştirme olarak özetleyebiliriz. Çevreye daha az etki vermek, kredilendirme ve karar verme süreçlerimizde çevresel durumu dikkate almak, bu çerçevede yaptığımız modeli ve uygulamasını geliştirmek öncelikli konularımızdır. Ayrıca, bir yatırım ve kalkınma bankası olarak bu konudaki tecrübelerimizi tüm paydaşlarımızla paylaşmak ve içinde yaşandığımız dünyayı daha iyi çevresel koşullara taşımak en önemli misyonumuzdur.