Sanayide karbon hesabı önem kazanıyor

• Karbon ayak izini hesaplayan sanayi firmalarının oranı bir yılda yüzde 13’ten 16’ya çıktı; ihracatçı firmalarda bu oran yüzde 26.

  İstanbul Sanayi Odası (İSO) ve araştırma şirketi Ipsos işbirliğiyle Türkiye'deki sanayi kurumlarının sürdürülebilirlik konusundaki mevcut durumunu ve yaklaşımlarını anlamak amacıyla ‘İSO Sanayide Sürdürülebilirlik Eğilimi Araştırması’ gerçekleştirildi. Türkiye genelinde 606 sanayi firmasının katılımıyla yapılan araştırmanın 2025 yılı sonuçlarına göre; bu yıl firmaların en yüksek skora ulaştığı alan 50.33 ile (100 üzerinden yapılan puanlamayla) farkındalık oldu. Firmaların ‘yaklaşım’ alanındaki skorları 31.91, uygulama skoru ise 16.14 olarak ölçüldü. Türkiye'de ilki geçen yıl yapılan araştırmada, 2024'te firmaların en yüksek skora ulaştığı alan 48.97 ile ‘farkındalık’ olurken, ‘yaklaşım’ skoru 34.27, ‘uygulama’ skoru ise 18.19 olarak ölçülmüştü. Araştırma, bir yılda sanayi alanındaki firmaların sürdürülebilirlik ile ilgili farkındalıklarında 1.36 puan artış olduğunu ortaya koydu.
  
  Sürdürülebilirlik entegrasyonu başlangıç aşamasında
  İSO'nun üye sanayi firmalarını sürdürülebilirlik alanında desteklemek üzere gerçekleştireceği gelecek dönem çalışmalarına yön vermesi amacı da taşıyan araştırmada, ülke sanayisinin geneli için ‘İSO Sanayide Sürdürülebilirlik Eğilimi Skorları’ hesaplanırken, ‘Farkındalık’, ‘Yaklaşım’ ve ‘Uygulama’ başlıklarında üç farklı performans skoru oluşturuluyor. Bu yıla ilişkin araştırmanın 7 temel sonucuna göre, firmaların çoğu, sürdürülebilirliğin kurumsal stratejiye entegre edilmesi noktasında henüz başlangıç aşamasında bulunuyor. Firmaların sürdürülebilirlik gündemine ilişkin bilgi seviyesi sınırlı iken, az sayıdaki sürdürülebilirlik hedefi belirleyenler arasında ekonomik sürdürülebilirlik ile ilgili hedefler ise merkezde yer alıyor. Türkiye'deki sanayi kuruluşlarından sadece yüzde 16'sı karbon ayak izini hesaplıyor. Firmaların sürdürülebilirlik hedef ve aksiyonlarını etkileyen en önemli etken ‘kanun ve yönetmelikler’ olurken, sanayi firmaları sürdürülebilirlik uygulamaları için en çok ‘teşvik/finansman desteği’ne ihtiyaç duyuyor. Sürdürülebilirlik konusunda kamuya açık rapor yayımlayan firmaların toplam oranı ise yüzde 8 civarında bulunuyor.
  
  Gündem başlıklarında bilgi seviyesi düşük
  Araştırmaya göre, Türkiye genelinde sürdürülebilirlikle ilgili gündem başlıklarına ilişkin beyana dayalı bilgi seviyesi çoğunlukla düşük kalıyor. Paris İklim Anlaşması ve Türkiye'nin 2053 net sıfır emisyon hedefi dışındaki konularda ‘hiç bilgili değilim’ ve ‘pek bilgili değilim’ diyenlerin oranı, ‘biraz bilgi sahibiyim’ ve ‘çok bilgiliyim’ diyenlerden daha fazla. Ancak Avrupa Birliği’ne (AB) ihracat yapan firmalarda tüm başlıklardaki bilgi seviyesi artıyor. Sanayi firmalarının yüzde 25'i ekonomik, sosyal ya da çevresel bir konuda sürdürülebilirlik hedefi belirlemiş durumda. Türkiye'deki sanayi kuruluşlarından karbon ayak izini hesaplayanların oranı geçen yıl yüzde 13 iken, bu yıl yüzde 16'ya yükseldi. AB'ye ihracat yapan firmalar arasında karbon ayak izini hesapladığını belirtenlerin oranı ise yüzde 26 olarak ölçüldü. Ayrıca gelecek 12 ay dikkate alındığında çevresel sürdürülebilirliğe yönelik öncelikler arasında ‘düşük karbonlu enerji tüketimi’ gibi karbon ayak izinin azaltılmasında doğrudan etkili olacak adımlar görece daha az sayıda firma tarafından yüksek öncelikli olarak tanımlanıyor. İklim değişikliği ile mücadele konusunda firmaların bilinçlendirilmesi için daha yoğun bir çalışma yapılması gerekiyor. Liderlerin sürdürülebilirlik konusundaki taahhütlerinin önemi artarken, Türkiye'deki sanayi firmalarının sürdürülebilirlik konusunda aksiyon almaları konusunda yasal düzenlemeler geçen yıl olduğu gibi bu yıl da etkili bir araç olarak öne çıkıyor.
  
  En çok teşvik/finansman desteğine ihtiyaç var
  Araştırma sonuçlarına göre sanayi firmaları, sürdürülebilirlik uygulamaları için geçen yıl olduğu gibi bu yıl da en çok ‘teşvik/finansman desteği’ne ihtiyaç duyuyor. Buna karşılık Türkiye genelinde sürdürülebilirlik projelerinin finansmanı için sürdürülebilir finans ürün ve hizmetlerini kullanan firmaların oranı bir önceki seneye göre düşüş göstererek yüzde 10 ile sınırlı kaldı. Sürdürülebilir finans uygulamaları arasında iklim değişikliği ile mücadele, düşük karbon ekonomisine geçiş, yeşil dönüşüm gibi konularda gerekli olan finansal destekler her geçen gün yaygınlaşıyor. Yine sürdürülebilirlik konusunda kamuya açık rapor yayımlayan firmaların toplam oranı geçen yıl yüzde 6 iken bu yıl yüzde 8 oldu.
  
  Uluslararası ticarette, sürdürülebilirlik artık önemli bir kriter
  İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan araştırmanın, Türkiye'deki sanayi firmalarının büyük bir kısmının, sürdürülebilirliği kendi vizyonlarının çok önemli bir parçası olarak gördüğünü ortaya koyduğunu söyledi. Bahçıvan, "Bulgulara göre sanayi kuruluşlarımız, sürdürülebilirliği kurumsal stratejiye entegre etme noktasında henüz başlangıç aşamasında olsa da sürdürülebilirliği iş süreçlerine entegre ettiğini belirten firmaların oranı bir önceki seneye göre artış göstermiş" dedi. AB'ye ihracat yapan firmalarda sürdürülebilirlik bağlamındaki konuların daha yaygın şekilde ele alındığını kaydeden Bahçıvan şöyle devam etti: "AB'nin en önemli ihracat pazarımız olması sanayimizin sürdürülebilirliğe eğilimini de etkilediğini gösteren bu durum, sürdürülebilirlik bağlamında yaşanan dönüşümün uluslararası ticarette önemli bir kriter halini aldığı görüşünü de desteklemektedir."
  
  Yatırım için finansmana erişim kritik unsur
  Erdal Bahçıvan, dönüşüm sürecinde sanayinin rekabetçiliğini korumak için teknoloji odaklı üretimin önemine vurgu yaparak, "Bu kapsamdaki yatırımlar için ihtiyaç duyulan finansmana erişim ise kritik bir unsur. Türkiye'deki sanayi firmalarının sürdürülebilirlik konusunda aksiyonlarını hızlandırması açısından yasal düzenlemeler etkili bir araç olarak öne çıkıyor. Çok taraflı bakış açısı ve iş birliklerinin her zamankinden daha önemli olduğu bu dönüşüm sürecinde İSO olarak çevresel ve sosyal unsurların üretimin merkezinde yer aldığı 'sürdürülebilir üretim' yaklaşımının yaygınlaştırılması için çalışmalarımızı sürdürecek, ülkemiz sanayisini desteklemeye devam edeceğiz."
  
  Firmaların sadece dörtte biri somut adımlar atıyor
  Ipsos Türkiye ESG Lideri Yasemin Özen Gürelli de araştırmanın, Türkiye'deki sanayi firmalarının sürdürülebilirliği artık şirket vizyonlarının ayrılmaz bir parçası olarak benimsediğini gösterdiğini dile getirdi. Gürelli, "Pek çok firma bu alanda hedefler koyarken, sürdürülebilirliğin iş süreçlerine ne ölçüde entegre edildiği firmalar arasında farklılık gösteriyor. Sürdürülebilirlik birimi ve yöneticisi bulunan firmalar bu konuda daha öne çıkıyor. Buna rağmen firmaların yalnızca dörtte biri sürdürülebilirlik hedefi belirleyerek somut adımlar atıyor. Bu durum, sürdürülebilirliğin iş stratejilerine tam olarak entegre edilemediğini gösteriyor" değerlendirmesinde bulundu. Sürdürülebilirlik alanında bilgi düzeyini artırmak için yapılması gerekenlerden bahseden Gürelli sözlerini şöyle tamamladı: "Firmaların sürdürülebilirlik hedefleri belirlemesini kolaylaştırmak adına yol gösterici rehberlerin hazırlanması ve özellikle KOBİ’lere (Küçük ve orta boy işletme) yönelik danışmanlık desteği sağlanması da önemli bir ihtiyaç olarak öne çıkıyor."