Saz Kedisinin İzinde

• 09.07.2010 NTVMSNBC

  Sazkedisi, iri bir yaban kedisidir. Ergin bireyler av köpeği boyutlarında. Renk ve desenleri çok farklılık göstermekle birlikte boz renkli ve ayaklarında benek-desenler bulunmakta.

  Kuyruk ucunda da koyu renkte halkalar bulunur. Gece ve gündüz her zaman aktiftirler. Yavrularını ağaç altlarında korunaklı yuvalarında doğurup büyütürler. Ancak doğan yavrular diğer saz kedileri, çakal, kuyruk süren ve domuzlar tarafından avlandığı için yaşama şansları düşüktür. Her batında doğan 3-5 yavrudan ancak bir, ikisi bir yaşına gelebilmektedir.

  Deniz, göl ve nehir sistemlerinde yer alan sazlık ve çalılık alanlar ile ormanlarda  yaşarlar. Kuşlar, tavşanlar, kemiriciler, yılan ve kertenkeleler ile bazen leşlerle beslenirler.  Bütün bunlar, sazkedilerinin en iyi şekilde üreyip populasyonlarını arttırmasına yardımcı olurken, doğadaki ölü hayvanların da ayıklanmasını sağlar. Saz kedileri aynı zamanda yaban domuzu, ev faresi ve sıçan türleri ile, kertenkele ve yılanların sayılarının da dengede tutulmasını sağlar. Bu özellikleri nedeniyle saz kedileri doğadaki önemli ve faydalı türlerden biridir. Saz kedileri ülkemizde Ege Bölgesi, Orta Anadolu, Akdeniz Bölgesi ve Doğu Anadolu bölgesi’nde çok nadir olarak yaşamaktadır. Köyceğiz Gölü, Bafa Gölü ve Dalaman Nehri civarı, Manavgat Çayı civarındaki sazlıklar, Hatay Asi Nehri, İskenderun Körfezi çevresindeki sazlık ve sulak alanlar, Eskişehir Porsuk çayı sazlıkları, Kütahya civarı ve Ağrı Dağı çevresindeki sulak alanlarda çok az sayıda saz kedisine rastlanmış ya da avcı ve doğa gözlemcilerinden kayıtlar edinilmiştir.

  Ancak tüm bu alanlarda saz kedilerinin yaşam ve beslenme alanları çok yetersiz olduğundan ve insan etkisiyle bu alanlar giderek daraldığından sazkedilerinin nesli tükenmek üzeredir. Avcılık, doğal yaşam alanı kaybı, bataklıkların tarım alanına dönüştürülmesi, kemirgenlerle mücadele sonucu avlandığı hayvanların azalması gibi nedenlerin sonucu sazkedisi ülkemizde “nesli tehlike altında” bulunan türler arasındadır.  Bu nedenle sazkedisinin avlanması yasaktır.

  Sazkedisinin ülkemizde yaşadığı yerlerden biri Adana Akyatan’dır. Akyatan Yaban Hayatı Geliştirme Sahası, 15,304 hektar genişliğinde olup, tarım arazileriyle çevrilidir. Burası saz kedilerinin neslinin  varlığını sürdürebilmesi için çok uygun şartlara sahiptir. Üç tarafı deniz ve lagünle çevrili olan Akyatan, türün besinini oluşturan kuş, kemirgen, sürüngen ve sucul canlıları ile sazedileri için ideal bir doğal yaşam alanıdır. Doğal bitki örtüsü, sazkedilerinin besin kaynaklarından biri olan kemirgen türlerinin yeterli sayıda bulunmasına olanak sağlar. Gölde yaralı ve sakat kuşlar ile balıkları avlar. Deniz kıyısında balık ve yengeç ve deniz kaplumbağası ölüleri bulur. Alanda, ağaca tırmanarak avlanabilen tek büyük memeli türü sazkedisidir. Ayrıca yuvalama alanı olarak çok fazla seçeneğe sahiptir. Bu açıdan da gelecek nesillere saz kedilerinin aktarılması ve türün sağlıklı neslinin devamı için Akyatan ülkemizdeki en uygun yerlerden biridir.

  Oysa, ülkemizdeki saz kedilerinin populasyon durumları hakkında sistemli araştırmalara dayalı veriler bulunmamaktadır. Ancak uzmanlara göre, saz kedisinin var olduğu diğer yerlerde çok az sayıda birey yaşamakta; buna karşılık Akyatan, bu türün korunması ve varlığını sürdürmesi açısından çok önemli bir yer teşkil etmektedir. Yine de Akyatan’da yaşayan saz kedilerinin popülasyonu bugüne kadar belirlenebilmiş değildir. Alanda yapılan bazı yüzeysel gözlemler dışında sistemli bir sayım yapılamamıştır. Nesli tehlike altında olan bu türün popülasyon durumunun belirlenmesi ve düzenli izleme çalışmalarının yapılması önem taşımaktadır.

  Diğer yandan, zaman zaman tarlaların sınırında dolaşan, lagünde avlanan saz kedileri, tarla bekçileri veya avcılar tarafından avlanmaktadır. Yoğun tarım ilaçlarının kullanımı sonucunda ölen kemirgen ve kuşları besin olarak tüketmesi, tarlalardan süzülen tatlı suları içmesi sonucu tarla kıyılarında ölü sazkedisi cesetlerine de rastlanmaktadır. Bu durum, nesli tehlike altında olan türün ülkemizdeki varlığı ve geleceği açısından endişe vericidir.  Çoğu kez yanlışlıkla karakulak, vaşak, yaban kedisi ile karıştırılan sazkedileri hakkında insanların bilgilendirilmesi ve koruma çalışmalarına desteklerinin sağlanması çok önemlidir.

  WWF-Türkiye 2010 yılında  Doğa Koleji'nin desteği ve Adana İl Çevre ve Orman Müdürlüğü'nün onayı ile bölgede Saz Kedisi popülasyonun saptanması ve korunması çalışmalarına başlamıştır.

  Haberin sayfasına ulaşmak için tıklayın