COP30: Üçüncü günün odağı finans ve fosil yakıtlar

• COP30: Üçüncü günde finansman açığı, fosil yakıt tartışmaları ve yeni iklim taahhütleri öne çıktı

  COP30’un (Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı) üçüncü günü, iklim krizinin finansal boyutunu daha görünür kılan veriler ve enerji dönüşümüne yönelik yeni diplomatik hamlelerle dikkat çekti. Yeni analizler, küresel iklim finansmanı açığının 2030’ların ortasında 26 trilyon dolara ulaşabileceğini ortaya koyarken, Birleşmiş Milletler danışma grubunun yayımladığı rapor, yıllık 1.3 trilyon dolarlık iklim finansmanı hedefinin yarısının özel sektör yatırımlarıyla karşılanabileceğini gösterdi. Öte yandan Kolombiya’nın öncülüğünde şekillenen ‘Belém Fosil Yakıt Geçiş Deklarasyonu’na ilişkin sızıntılar, fosil yakıtlardan çıkış tartışmalarını COP30 gündeminin merkezine taşıdı..
  
  Özel sektörün daha güçlü katılımına ihtiyaç var
  COP30’un üçüncü gününde yayımlanan yeni analizler, iklim finansmanı açığının hızla büyüdüğünü gösterdi. Orta 2030’lara gelindiğinde küresel finansman ihtiyacının 26 trilyon doları bulabileceği belirtiliyor. Bu açık; uyum, kayıp-zarar mekanizmaları, enerji dönüşümü ve altyapı yatırımları gibi alanlarda ilerlemenin ciddi şekilde sekteye uğrayabileceği anlamına geliyor. Daha önceki taahhütlerin hâlâ tam olarak karşılanmamış olması, yeni finansman modellerine ve özel sektörün daha güçlü katılımına duyulan ihtiyacı artırıyor.
  
  1.3 trilyon dolarlık hedefin yarısı piyasadan
  BM danışma grubu tarafından sunulan rapor, yıllık 1.3 trilyon dolarlık iklim finansmanı hedefinin yarısının özel sektör kaynaklarıyla sağlanabileceğini ortaya koydu. Raporda, yatırımcıların yenilenebilir enerji, enerji verimliliği ve iklim uyumu projelerine olan ilgisinin arttığı ancak güvenilir politika çerçevelerinin hâlâ kritik bir eksik olduğu vurgulandı. Bu analiz, COP30’un ‘Uygulama COP’u’ olarak anılması yönündeki beklentileri güçlendiriyor çünkü özel sektörün mobilizasyonu ancak tutarlı ve uzun vadeli politikalarla mümkün olabilecek.
  
  Fosil yakıtta kırılgan ittifaklar gündeme geldi
  Üçüncü günün en çok konuşulan gelişmelerinden biri, Kolombiya’nın hazırladığı ve bazı ülkelerle birlikte müzakere ettiği ‘Belém Fosil Yakıt Geçiş Deklarasyonu’na dair sızıntılar oldu. Deklarasyonun, fosil yakıtlardan adil ve planlı çıkışı hızlandırmayı, kömür ve petrol yatırımlarının azaltılmasını ve temiz enerjiye geçişin finansmanını düzenlemeyi hedeflediği belirtiliyor. Metnin resmileşip resmileşmeyeceği henüz net değil ancak bu sızıntı, COP30’un fosil yakıtlar konusundaki kırılgan ittifakları yeniden gündeme taşıdı.
  
  Karbon piyasalarında adil temsil için adım atıldı
  Üçüncü gün ayrıca karbon piyasaları ve doğa temelli çözümler açısından da hareketli geçti. ICVCM’nin (Gönüllü Karbon Piyasası Dürüstlük Konseyi) açıkladığı yeni yerli halklar ve yerel topluluklar stratejisi, karbon piyasalarında daha adil temsil sağlanmasına yönelik bir adım olarak öne çıktı. Aynı zamanda ülkeler, gönüllü karbon piyasalarında şeffaflık, alım-satım kriterleri ve izleme mekanizmalarını güçlendirmeye yönelik yeni standartları tartışmaya başladı.
  
  Elektrikli araçlar ve yenilenebilirler ön planda
  Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) tarafından paylaşılan bir değerlendirme, petrol talebindeki zirvenin hızla yaklaşmasının elektrikli araçların yaygınlaşma hızına bağlı olduğunu açıkladı. Bu analiz, COP30’un enerji sistemlerindeki dönüşümü hızlandırma hedefiyle uyumlu şekilde, ülkelerin elektrikli araç yatırımlarını ve yenilenebilir enerji kapasitesini artırma gerekliliğini yeniden gündeme getirdi.