2025’in en büyük 15 çevresel sorunu

• Earth.org tarafından yayımlanan bir makaleye göre, dünya 2025 yılında daha önce görülmemiş çevresel zorluklarla karşı karşıya.

  İklim değişikliği kaynaklı afetlerden biyoçeşitlilik kaybına ve plastik kirliliğine kadar çevre sorunları, acil müdahale ve önlem gerektiriyor. İşte 2025’in en büyük 15 çevre sorunu…
  
  1. Fosil yakıt kaynaklı küresel ısınma
  2024, şimdiye kadarki en sıcak yıl olarak kaydedildi ve sanayi öncesi döneme göre sıcaklık artışı yüzde 1.6’yı geçti. Karbondioksit (CO2), metan ve azot oksit seviyeleri rekor düzeylere ulaştı. Bilim insanları, sera gazı emisyonlarının dünya üzerinde kalıcı ısınmaya yol açacağını vurguluyor.
  
  2. Fosil yakıtlara bağımlılık
  İklim krizinin ana nedenlerinden biri fosil yakıt kullanımı. Ekonomistler, karbon vergisi gibi politikalarla düşük karbonlu enerji kaynaklarına yatırım yapılması gerektiğini belirtiyor. Ancak fosil yakıt üretiminde vergilerin etkisi halen yetersiz.
  
  3. Gıda israfı
  Dünya genelinde insan tüketimi için üretilen gıdanın üçte biri israf ediliyor. Yıllık yaklaşık 1.3 milyar ton gıda kaybı, sera gazı emisyonlarının yüzde 25’ine neden oluyor. Gıda israfı küresel çevre sorunlarının üçüncü büyük kaynağı olarak görülüyor.
  
  4. Biyoçeşitlilik kaybı
  Dünya Doğayı Koruma Vakfı (WWF) raporlarına göre, memeli, balık, kuş ve sürüngen popülasyonları 1970’ten bu yana ortalama yüzde 68 azaldı. Yasa dışı avcılık ve yaşam alanlarının tarım arazisine dönüşümü biyoçeşitlilik kaybını hızlandırıyor.
  
  5. Plastik kirliliği
  1950’de yıllık 2 milyon ton plastik üretilirken, 2015 yılında bu rakam 419 milyon tona ulaştı. Her yıl yaklaşık 14 milyon ton plastik okyanuslara karışıyor ve deniz yaşamını tehdit ediyor. 2040 yılına kadar bu miktarın 29 milyon tona çıkacağı tahmin ediliyor.
  
  6. Ormansızlaşma
  Her saat 300 futbol sahası büyüklüğünde orman alanı yok ediliyor. En fazla ormansızlaşma; Brezilya, Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Endonezya’da görülüyor. Tarım arazisi açmak için yapılan bu tahribat, küresel karbon yutağını tehlikeye atıyor.
  
  7. Hava kirliliği
  Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, her yıl 7 milyon insan hava kirliliği nedeniyle yaşamını yitiriyor. Özellikle Asya ve Afrika’da altyapı eksiklikleri ve fosil yakıt kullanımına dayalı enerji üretimi, hava kalitesini ciddi şekilde düşürüyor.
  
  8. Buzulların erimesi ve deniz seviyesinin yükselmesi
  Küresel ısınma, özellikle Grönland ve Antarktika’daki buz tabakalarının hızla erimesine yol açıyor. Grönland buz tabakası 2019’da, dakikada bir milyon ton buzul kaybı yaşadı. Deniz seviyesinin yükselmesi, kıyı şehirlerinde yaşayan yüz milyonlarca insan için tehdit oluşturuyor.
  
  9. Okyanus asitlenmesi
  Okyanuslar, atmosferdeki karbonun yüzde 30’unu emiyor. Ancak artan karbon salımı, deniz suyu asitlenmesine yol açarak mercan resiflerinin beyazlamasına ve deniz yaşamının zarar görmesine neden oluyor.
  
  10. Tarım ve gıda üretimi
  Küresel gıda sistemi, insan kaynaklı sera gazı emisyonlarının üçte birinden sorumlu. Tarım arazileri ve hayvancılık, küresel tatlı su kaynaklarının yüzde 75’ini tüketiyor. Sürdürülebilir tarım uygulamalarına geçilmesi kritik öneme sahip.
  
  11. Toprak bozulumu
  Dünya genelindeki toprakların yüzde 40’ı bozulmuş durumda. Geleneksel tarım yöntemleri, kimyasal gübreler ve aşırı toprak işleme, toprak verimliliğini düşürüyor. Toprak bozulumu, uzun vadede gıda güvenliğini tehdit ediyor.
  
  12. Su güvenliği sorunu
  Dünyadaki su kaynaklarının sadece yüzde 3’ü tatlı sudan oluşuyor. Bir milyardan fazla insan temiz suya erişimden yoksun. 2025 yılı itibarıyla dünya nüfusunun üçte ikisinin su kıtlığı riskiyle karşı karşıya kalacağı öngörülüyor.
  
  13. Hızlı moda ve tekstil atığı
  Moda endüstrisi, küresel karbon salımının yüzde 10’una neden oluyor. Yılda yaklaşık 92 milyon ton tekstil atığı ortaya çıkıyor. Atık giysiler, genellikle gelişmekte olan ülkelere gönderilerek çevresel tahribatı artırıyor.
  
  14. Aşırı balıkçılık
  Küresel ölçekte balıkçılık kaynaklarının yüzde 30’u aşırı avlanma tehdidi altında. Aşırı balıkçılık, su ekosistemlerinde biyolojik çeşitliliğin azalmasına ve kıyı topluluklarının geçim kaynaklarının kaybolmasına yol açıyor.
  
  15. Kobalt madenciliği
  Elektrikli araç bataryalarında kullanılan kobalt madenciliği, ciddi çevresel sorunlara ve insan hakları ihlallerine neden oluyor. Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki kobalt madenciliği bölgelerinde radyasyon seviyeleri alarm verici düzeyde. Earth.org’un yayımladığı bu kapsamlı analiz, çevresel sorunların küresel ölçekteki etkilerini gözler önüne seriyor. İklim krizi ve biyoçeşitlilik kaybı gibi sorunlar, ortak eylem ve politika değişiklikleri gerektiriyor.
  
  Kaynak: Earth.org