Uzay atıkları hakkında bilmeniz gereken 5 şey

• Uzay atıkları, yörüngedeki işlevini yitirmiş uydular ve roket parçaları gibi nesnelerden oluşan yaşam için büyük tehlike oluşturan birikintilerdir.

  Uzay, günlük yaşamımızın birçok alanında vazgeçilmez bir öneme sahiptir. Hava durumu tahminlerinden çevresel değişimlerin izlenmesine kadar birçok kritik görev, uzaydaki uydular aracılığıyla gerçekleşir. Ancak, yıllar boyunca uzaya gönderilen sayısız nesne, büyük miktarda uzay atığı birikmesine yol açmıştır. Bu atıklar, hem uzay araştırmaları hem de dünya üzerindeki yaşam için ciddi riskler oluşturmaktadır. İşte uzay atıklarıyla ilgili bilmeniz gereken 5 önemli nokta:
  
  1. Yörüngeye giden her şey geri dönmüyor
  Şu anda yörüngede dönen 35,150 nesne var ve bunların sadece yüzde 25’i aktif uydulardan oluşuyor. Geri kalanlar ise işlevini yitirmiş uydular veya roket parçaları gibi uzay atıklarından ibaret. Ayrıca, izlenemeyecek kadar küçük milyonlarca enkaz parçası da yörüngede dolanıyor. 2030 yılına kadar 100,000'den fazla yeni uzay aracının yörüngeye fırlatılması bekleniyor, bu da durumu daha da zorlaştıracak.
  
  2. Uzay kirliliği tersine çevrilemeyen bir noktaya ulaşabilir
  Daha fazla uydu fırlattıkça, uzayda çarpışma riski artıyor. Eğer yörüngede çok fazla nesne birikirse, bir çarpışma zincirleme bir reaksiyon başlatabilir ve yörüngemiz kullanılamaz hale gelebilir. Bu duruma "Kessler Sendromu" deniyor ve yörüngede hareket eden parçaların birbirleriyle çarpışarak daha fazla enkaz oluşturması anlamına geliyor.
  
  3. Çarpışmalar risk teşkil ediyor
  Uzaydaki nesneler saatte 25,000 kilometreden daha hızlı hareket ediyor, bu da çarpışmaları çok tehlikeli hale getiriyor. Küçük bir uzay atığı parçası bile büyük hasara neden olabilir. 2009'da işlevini yitirmiş bir uydu ile çalışan bir uydu çarpıştı ve bu çarpışmadan kalan atıklar hâlâ yörüngede.
  
  4. Atık temizleme teknolojisi henüz gelişmiş değil
  Uzaydaki atıkları temizlemek için bazı teknolojiler geliştiriliyor, ancak henüz yaygın olarak kullanılabilir durumda değiller. Bu nedenle, şu an için uzaydaki kirliliği temizlemek zor. Enkazların yörüngeden çıkıp düşmesi ise yıllar hatta yüzyıllar sürebilir.
  
  5. Uluslararası kurallar gerekiyor
  Uzay atıklarını azaltmak için bağlayıcı uluslararası kurallar henüz yok. Bazı kılavuzlar ve iyi uygulamalar geliştirilmiş olsa da bunlara uyum sınırlı kalıyor. Uzayın güvenliğini sağlamak için daha kapsamlı kurallara ihtiyaç var.
  
  Kaynak: UNU-EHS Interconnected Disaster Risks 2023 raporu