Dünyayı inovatif fikirler ve paylaşım ekonomisi kurtaracak

• İsviçre'de sokağa yerleştirilen buzdolaplarından sadece biri ile yılda üç tondan fazla gıda israfının önüne geçildi

  İsviçre'nin Cenevre kentinde hayata geçirilen Free-Go isimli proje kapsamında restoranlarda ve evlerde kalan fazla gıdalar şehrin çeşitli noktalarına yerleştirilen dört buzdolabı aracılığıyla ihtiyaç sahipleriyle buluşturulurken, dolaplardan sadece biriyle yılda üç tondan fazla gıda israfının önüne geçildi. Birleşmiş Milletler Çevre Programı'nın (UNEP) 2021'de yayımladığı Gıda İsrafı Endeksi Raporu'na göre; dünyada her yıl ortalama 981 milyon ton gıda çöpe gidiyor. Bu rakam, dünyadaki tüm tüketicilerin erişebildiği toplam gıdanın yüzde 17'sine denk geliyor.
  
  Yıllık kişi başı 100 kilogram gıda atığı çıkıyor
  İsviçre'nin Cenevre kentinde hayata geçirilen Free-Go, gıda israfının önüne geçmek için geliştirilen projelerden biri. Girişim kapsamında bireyler ve restoranlar ellerinde bulundurdukları ihtiyaç fazlası gıdaları, şehrin çeşitli noktalarına yerleştirilen buzdolaplarına koyuyor. İhtiyacı olan kişiler de herhangi bir ücret ödemeden dolaplara yerleştirilen ürünleri alabiliyor. Free-Go Proje Direktörü Marine Delevaux, Eco-Citoyen isimli kâr amacı gütmeyen organizasyon tarafından yürütülen girişimin detaylarını anlatırken, İsviçre'de resmi rakamlara göre her yıl 2.8 milyon ton gıdanın israf edildiğini söyledi. Bu boyuttaki bir israfın, projeyi başlatma noktasında yönlendirici olduğunu dile getiren Delevaux, "İsviçre'deki gıda atıklarının yüzde 40'ı evlerden geliyor. Bu da yıllık kişi başı 100 kilogram gıda atığının çıktığı anlamına geliyor. Öte yandan bu atıkların yüzde 80'nin önüne geçilebileceğini biliyoruz. Projenin ana mesajı, Free-Go buzdolaplarını kullanmanın bir vatandaşlık görevi olduğunu göstermek ve kişinin sosyal statüsü ne olursa olsun gıda israfından kaçınması gerektiğini anlatmak" dedi.
  
  İhtiyaç sahiplerinin çok olduğu yerlere kondu
  Geçen yılın yaz mevsiminde hayata geçirilen proje kapsamında Cenevre'nin çeşitli yerlerinde dört buzdolabı koyduklarını anlatan Marine Delevaux, buzdolaplarını sokaklara rastgele koymadıklarını, insanların kolay bir şekilde ulaşabilecekleri ve sosyalleştikleri bölgeleri seçtiklerini vurguladı. Bunun için yerel yöneticilerle de iş birliği yaptıklarını bildiren Delevaux, noktaları belirlerken ihtiyaç sahibi kişilerin daha çok yaşadığı yerleri seçmeye özen gösterdiklerinin altını çizdi. Delevaux, buzdolaplarındaki yiyeceklerin bir kısmının kendi ekipleri tarafından anlaşmalı oldukları restoran ve dükkânlardan alınıp dolaplara yerleştirildiğini, bir kısmının ise vatandaşlar tarafından konulduğunu belirtti.
  
  Tüketim kurallarına uygun kuru gıdalar bırakılabiliyor
  Dolaplara bırakılan ürünler ve bu ürünlerin yerleştirilmesiyle ilgili kurallar belirlediklerinden bahseden Marine Delevaux, bu kuralları şöyle sıraladı: "Vatandaşlar sebze ve meyve, ekmek ve son kullanma talimatları İsviçre'nin tüketim kurallarına uygun olan kuru gıda ürünlerini bırakabiliyorlar. Öte yandan et ve benzeri gıdaların, paketi açılmış ürünlerin bırakılması yasak. Çünkü son kullanım durumlarını bilemiyoruz. Bu tarz ürünleri sadece restoranlardan alıyoruz. Restoranlarla bu konu üzerine yasal bir anlaşmamız var. Evde yapılmış yemekleri de alerjen içeriğe sahip olabilme ihtimalleri nedeniyle kabul etmiyoruz. İsviçre yasalarına göre, bu gibi dağıtımların yapılabilmesi için gıdaların içeriklerinin ve alerjiye yol açma ihtimallerine karşı gerekli uyarıların erişilebilir olması gerek. Ayrıca alkol içeren ürünleri de kabul etmiyoruz." Buzdolaplarının temizliğinden ve ürünlerin son kullanma tarihleri ile tüketim durumlarının kontrolünden kendi ekiplerinin sorumlu olduğunu kaydeden Delevaux, takip edilen kuralların ve restoranlarla yapılan anlaşmaların İsviçre'nin gıda tüketim ve dağıtım güvenliğini sağlamak için koyduğu yasalara göre oluşturulduğu bilgisini verdi.
  
  "Rakamlar bizi de şaşırttı"
  Buzdolaplarına en çok sebze ve ekmek konulduğunu, vatandaşların projeye ilgisinin yoğun olduğunu dile getiren Marine Delevaux şöyle devam etti: "Kullanıcılar, şehrin diğer yerlerine yeni Free-Go buzdolapları konulması için sık sık talepte bulunuyor. Sabah çalışma arkadaşlarımız restoranlardan temin ettikleri gıdaları bıraktıklarında birkaç saat içerisinde buzdolabı boşalıyor. Sadece bir buzdolabı sayesinde bir yıl içinde üç tondan fazla gıda israfının önüne geçtik. Diğer dolaplar da henüz yerleştireli bir yıl olmadığı halde aynı rakamı yakalamak üzere. Rakamlar bizi de şaşırttı. Buzdolapları aslında o kadar büyük değil ama sirkülasyon çok yoğun."
  
  “Ciddi bir gıda, kaynak ve enerji israfı mevcut”
  Daha fazla gıdayı çöpe gitmekten kurtarmak için buzdolaplarının sayısını önümüzdeki bir yıl içinde sekize çıkarmayı planladıklarına dikkat çeken Marin Delevaux sözlerini şöyle tamamladı: "Global perspektiften bakarsanız da ciddi bir gıda, kaynak ve enerji israfı mevcut. Bu israfın bir de finansal yükü var. Çünkü kaynaklarımızı bir kenara atıp duruyoruz. Özelikle yemek için gıda bulamayan birçok insan varken bizim, elimizdekileri israf etmemiz çok acı. Bu yüzden, gıda israfının önüne geçmeye, toplumsal dayanışmaya katkı sağlamaya, hem gıda bulamayan hem de fazla gıdasını ne yapacağını bilemeyen insanlara yardım etmeye çalışıyoruz."