‘Dünyanın akciğerleri’ kritik eşiğe yaklaştı

• 30 yıllık uydu verileriyle yapılan araştırma, Amazon ormanlarının el değmemiş yüzde 75’lik bölümünün stabilitesini kaybettiğini gösterdi.

  Oksijen kaynaklarının başında gelen ve ‘Dünyanın Akciğerleri’ olarak bilinen Amazon yağmur ormanları ile ilgili olarak Nature Climate Change dergisinde yeni bir araştırma yayımlandı. Çalışmada, ortaya çıkan verilerin iklim krizinin Amazon yağmur ormanlarının yok olması yolundaki kritik eşiğe çok yaklaşıldığı ve bunun gerçekleşmesi durumunda yağmur ormanlarının, küresel iklim ve biyoçeşitlilik için ‘derin’ etkilerle beraber kaybolacağını ortaya koydu. Yapılan yeni analizin son otuz yılda gerçek dünya uydu gözlemlerine dayandığı aktarılırken, daha önce yapılan araştırmalarda ve oluşturulan bilgisayar modellerinde Amazon'da toplu bir geri dönüşün mümkün olduğu belirtilmişti.
  
  Toparlanma süreci her geçen gün uzuyor
  Yeni istatistiksel analizlerde, 2000'li yılların başından bu yana ormanın el değmemiş bölgelerinin yüzde 75'inden fazlasının stabilitesini kaybettiği belirtilirken, hali hazırda süren kuraklık ve orman yangınlarından sonra toparlanma sürecinin de her geçen gün uzadığı aktarıldı. Araştırmayı gerçekleştiren bilim insanları, söz konusu şartların sürmesi durumunda yağmur ormanlarının en fazla birkaç on yıl içinde otlaklara dönüşeceğinin, büyük miktarlarda karbon salacağının ve küresel ısınmayı daha da hızlandıracağının altını çizdi. Yakın zamanda yapılan bir başka araştırma ise, Grönland buz tabakasının önemli bir bölümünün, zamanla deniz seviyesinin 7 metre yükselmesine yol açacak bir kritik eşik noktasında olduğunu göstermişti.
  
  Uydu verilerinden bitki örtüsü incelendi
  Almanya'daki Münih Teknik Üniversitesi'nden Prof. Niklas Boers, "Birçok araştırmacı Amazon’un kritik eşik noktasına ulaşılabileceğini teorileştirdi ancak çalışmamız bu eşiğe yaklaştığımıza dair hayati deneysel kanıtlar sağlıyor" dedi. Nature Climate Change dergisinde yayınlanan araştırma, 1991'den 2016'ya kadar Amazon'un el değmemiş 6 binden fazla bölgesine ait bitki örtüsü miktarına ilişkin uydu verilerini inceledi. Çalışmada, son 20 yılda kuraklık veya yangınlardan etkilenen bölgelerin toparlanmasının eskisinden çok daha uzun sürdüğünü bulan bilim insanları, restorasyon süresinin uzaması nedeniyle bunun artan istikrarsızlığın önemli bir işareti olduğunun altını çizdi. 2021'de yüzlerce küçük uçak uçuşundan elde edilen verilere dayanan bir başka çalışma ise, Amazon'un artık çoğunlukla yangınlar nedeniyle emdiğinden daha fazla karbondioksit saldığını göstermişti.