Ekosistemlerin sadece yüzde 3’ü bozulmadan kaldı

• Bilim insanları dünyanın bir biyoçeşitlilik krizinde olduğunu belirtiyor ve bazıları dünyadaki yaşamın altıncı kitlesel yok oluşunun başladığını savunuyor.

  Yapılan yeni bir araştırma yeryüzündeki toprakların yalnızca yüzde 3’ünün ekolojik olarak bozulmadan kaldığını ortaya koydu. İnsan faaliyetlerinden zarar görmeyen vahşi doğa alanları çoğunlukla Amazon ve Kongo tropikal ormanlarının, doğu Sibirya ve kuzey Kanada ormanlarının ve tundrasının, Sahra’nın bazı kısımlarında bulunuyor. Kediler, tilkiler, tavşanlar, keçiler ve develer gibi istilacı yabancı türler, Avustralya’daki yerli türler üzerinde büyük bir etkiye sahip. Yapılan yeni bir araştırma Avustralya’da zarar görmemiş hiçbir alan kalmadığını tespit etti. Araştırmacılar, fil veya kurt gibi türlerin, hasarlı bölgelere yeniden kazandırılmasını öneriyor. Bu şekilde, dünya topraklarının yüzde 20’si kadarı ekolojik olarak bozulmamış hale getirilebilir. Önceki analizler, büyük ölçüde uydu görüntülerine dayanarak vahşi yaşam alanlarını tanımlamış ve dünya yüzeyinin yüzde 20-40’ının insanlardan çok az etkilendiğini tahmin etmişti. Bununla birlikte, yeni çalışmanın arkasındaki bilim insanları, ormanların, savanların ve tundranın yukarıdan sağlam görünebileceğini ancak zeminde hayati türlerin eksik olduğunu savunuyor. Örneğin filler, ormanlarda tohumları yayar ve önemli açıklıklar yaratırken kurtlar geyik popülasyonlarını kontrol ediyor.
  
  Dünyadaki yaşamın altıncı kitlesel yok oluşu başladı
  Araştırma, yaşam alanlarına verilen insan hasarının haritalarını, hayvanların orijinal aralıklarından kaybolduğu veya sağlıklı bir ekosistemi sürdürmek için sayıların çok az olduğu yerleri gösteren haritalarla birleştiriyor. Bazı bilim insanları ise, yeni analizin bozulmamış alanları hafife aldığını çünkü yüzyıllar önceki hayvan aralıklarının yeterince bilinmediğini ve yeni haritaların, türlerin çeşitliliğini değiştiren iklim krizinin etkilerini hesaba katmadığını söylüyor. Aslanlardan böceklere kadar pek çok yaban hayatı popülasyonunun, esas olarak çiftçilik ve inşaat sebebiyle habitatların tahrip olması nedeniyle dibe vurduğu ve dünyanın bir biyoçeşitlilik krizinde olduğu yaygın olarak kabul ediliyor. Bazı bilim insanları, dünyadaki yaşamın altıncı kitlesel yok oluşunun başladığını ve insanlığın bağlı olduğu gıda, temiz su ve hava açısından ciddi sonuçlara yol açtığını düşünüyor.
  
  Bozulmamış alanların çoğu yerlilerin
  Çalışmanın başyazarı, Cambridge, İngiltere’de Anahtar Biyoçeşitlilik Alanları Sekreterya’sından Dr. Andrew Plumptre, “Bozulmamış habitat olarak kabul ettiğimiz şeylerin çoğu, insanlar tarafından avlanan [ve kaçak avlanan] kayıp türler, istilacı türler veya hastalıklar nedeniyle kayboluyor. Bu, oldukça korkutucu çünkü gerçekten işleyen ve tamamen bozulmamış ekosistemlere sahip olan Serengeti gibi yerlerin ne kadar benzersiz olduğunu gösteriyor” dedi. Frontiers in Forests and Global Change dergisinde yayımlanan araştırmada farklı haritalar kullanıldı. Verilerin çoğu memeliler içindi ancak bazı kuşları, balıkları, bitkileri, sürüngenleri ve amfibileri de içeriyordu. Tespit edilen bozulmamış alanların çoğu, yerli topluluklar tarafından yönetilen bölgeler. Analiz Antarktika’yı içermiyor. Plumptre, “İnsan etkisinin hâlâ düşük olduğu bölgelerde kaybedilen türlerin hedeflenen yeniden girişleri ile ekolojik bozulmamış alanı yüzde 20’ye kadar artırmak, hayatta kalmalarına yönelik tehditlerin ele alınması şartıyla mümkün olabilir” dedi. Örnek olarak da kurtların ABD’deki Yellowstone ulusal parkına başarılı bir şekilde yeniden sokularak ekosistemi dönüştürmesini gösterdi.
  
  Gezegenin üçte biri için koruma taahhüdü
  Avustralya, Queensland Üniversitesi’nden Prof James Watson ise, “Bu çalışma, ekosistem bilimcilerinin gezegendeki ekolojik olarak bozulmamış yerleri haritalama ve koruma çabalarının çoğunu küçümsüyor. Temelde en iyi tahminler olan türler için haritalar kullanıyor. Bu da ekosistemlerin gerçekte hâlâ neredeyse sağlam olduğu mesajının açıkça en aza indirildiği anlamına geliyor” dedi. Dr. Andrew Plumptre, türlerin menzil haritalarının nispeten kabaca olduğunu kabul etti ve yüzde 3 rakamının ‘kabataslak’ olduğunu söyledi. “Şu anda sorun şu ki, başka haritamız yok” diyen Plumptre, bilim insanlarını daha sonra belirli bölgelere odaklanmaları ve ekolojik olarak bozulmamış alanları belirlemek için daha ayrıntılı insan etki verilerini ve tür verilerini kullanmaları gerektiğini dile getirdi. Ocak ayında, 50’den fazla ülke 2030’a kadar gezegenin neredeyse üçte birini, dünyanın yok edilmesini durdurmak için korumayı taahhüt etti. Plumptre, “Bu bozulmamış yerleri korumak için çaba sarf etmek çok önemli. Çok nadir ve özeller. İnsanların büyük bir etkisi olmadan önce dünyanın nasıl bir yer olduğunu göstererek ne kadar çok şey kaybettiğimizi ölçmemize yardımcı oluyorlar” şeklinde konuştu.