Yaban hayvanları doğadan koparılmamalı

• Türkiye ve dünyada bilimsel kurallar ve doğayı koruma ilkelerinden uzak, ticari kaygının öne çıktığı hayvanat bahçelerinin sayısı artıyor. Doğal Hayatı Koruma Derneği yaptığı açıklamada, yaban hayvanlarının doğadan alınıp, hayvanat bahçelerinde gösteri amaçlı kullanımına izin verilmemesi gerektiğini vurguladı.

  Türkiye’de son zamanlarda bilimsel kurallar ve doğa koruma ilkelerinden uzak, ticari bakış açısının ön planda olduğu hayvanat bahçelerinin sayısı giderek artıyor. Doğal Hayatı Koruma Derneği’nden (WWF) yapılan açıklama; bu tip işletmelerdeki denetimlerin sıkılaştırılması, yanlış uygulamaların saptanması ve söz konusu işletmelerin kapatılması, yaban hayvanlarının doğadan alınıp gösteri amaçlı kullanımına izin verilmemesi gerektiğinin altını çiziyor.
  
  
  İşte hayvanat bahçesi gerçekleri
  
  Doğal Hayatı Koruma Derneği, bilimsel kurallara uyulmaksızın, doğa koruma ilkeleri göz ardı edilerek ticari amaçlarla işletilen ve bünyesinde sergilenen türlerin yaşam mücadelesi verdiği açıkça görülen işletmelerde ortaya çıkan sorunları şöyle özetliyor:
  
  · İlgi çeken karizmatik türlerin kamusal eğlence amacıyla kullanılması,
  
  · Tesislerdeki tür sürekliliğinin sağlanması için doğadan belirli aralıklarla tehlike altındaki hayvanların alınması,
  
  · Yavruların ziyaretçilerin ilgisini çekmesi ve fotoğraf çekimi gibi gelir getirici amaçlar için kullanılması nedeniyle tesislerdeki hayvanların bakıldıkları süre boyunca yeni yavru vermeye zorlanması,
  
  · Karizmatik türlerin beslenme ve sağlık gibi ihtiyaçları çok maliyetli olduğu için gerekli koşullar sağlanamadığından, tesislerdeki hayvanların doğadaki yaşam sürelerinden önce hayatlarını kaybetmesi,
  
  · Üreme ve doğaya geri bırakma programlarının başarısızlığı,
  
  · ‘Kaplan Çiftlikleri’ gibi temel amaçları tehlike altındaki yaban hayatı sergilemek olan benzer işletmelerin sayısının, dünya çapında hızla artması ve buna benzer örnekler.
  
  
  Etkisi sanıldığından çok daha büyük
  
  Doğal Hayatı Koruma Derneği’nin açıklamasına göre; yaban hayvanlarının teşhir amacıyla kullanımı pek çok bakımdan sorunlu bir konu. Hayvanat bahçesi ya da özel tesislerdeki hayvanların teşhir amacıyla kullanımı konusunda uluslararası standartlar yok. Hayvanların doğal yaşam alanlarından kopartılması, özellikle tehdit altındaki türler açısından ciddi bir risk yaratıyor. Örneğin, doğal yaşam alanlarından alınan deniz memelileri arasında ölüm oranının yüksek olduğu ve bu hayvanların yaşam sürelerinin kısaldığı bilimsel çalışmalarla belirlenmiş. Uygun beslenme ve barınma şartları açısından doğal yaşam alanına benzer ortamlar yaratılması konusunda özel gereksinimleri olan büyük kediler, filler, kutup hayvanları gibi bazı türlerin bakımı son derece maliyetli ve zor olduğu gibi, başta sağlık olmak üzere pek çok açıdan uzmanlık gerektiriyor. Bu nedenle hayvanat bahçeleri ve akvaryumlar, bu türlere ömür boyu bakabilecekleri uzmanlık, tesis, altyapı ve uzun vadeli yatırımlarının olduğuna emin olmadan bu işe girişmemeli.
  
  
  Etik kurallar harekete geçirilmeli
  
  WWF, yalnızca akredite edilmiş hayvanat bahçeleri ve akvaryumların doğa koruma, eğitim ve araştırma açısından meşru bir role sahip olabileceğini kabul ediyor. WWF Türkiye’ye göre; hayvanat bahçeleri, akvaryumlar ve diğer temalı parklarda bulundurulacak canlılarla ilgili genel ilke, bu hayvanların doğadan değil, yaşamlarını hali hazırda bu tür tesislerde sürdüren bireyler arasından seçilmiş olması. Ancak bu da tek başına yeterli bir koşul değil. Bu noktada, Hayvanat Bahçesi ve Akvaryumlardaki Hayvanların Teşhiri ile ilgili WAZA (Dünya Hayvanat Bahçeleri ve Akvaryumlar Birliği Etik Kuralları ve Hayvan Refahı) Etik Kodları’na uyulması minimum standart olarak kabul edilmeli. Buna göre; yaban hayvanları yalnızca söz konusu etkinliğin sağlam bir doğa koruma mesajı içermesi ya da doğa koruma eğitimini amaçlaması; hayvanların doğal yaşam alanlarındaki davranışlarının esas alınması ve onların değersizleştirilmesine yönelik hiçbir unsur barındırmaması gibi vazgeçilmez standart ve şartları taşıyan etkinliklerde yer alabilir. Bununla birlikte, etkinlik sırasında hayvanın sağlık ve huzurunun tehlikeye girdiği yönünde en küçük bir şüphe duyulduğunda faaliyet derhal sonlandırılmalı. Yaban hayvanlarının doğadan alınıp gösteri amaçlı kullanımına kesinlikle izin verilmemeli. Ayrıca yaban türlerini esaret altında tutan, uluslararası standartları sağlamayan işletmeler ziyaret edilerek yanlış uygulamalar desteklenmemeli; yetkililerce denetimler yapılarak kapatma kararı dahil gerekli önlemler alınmalı.