Tüm önemli göstergelerde sirenler çalıyor

• Okyanus ısısı, deniz seviyesi ve buzul kaybı: WMO raporu, 2023'ün iklim rekorlarını nasıl kırdığını ortaya koyuyor.

  2023 önemli bir farkla kayıtlara geçen en sıcak yıl oldu. Ancak BM'nin (Birleşmiş Milletler) meteoroloji ajansının yeni raporu, geçen yıl iklim değişikliğinin ne kadar çok belirtisinin görüldüğünü ortaya koydu. Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) Genel Sekreteri Celeste Saulo, "İklim değişikliği sıcaklıklardan çok daha fazlasıdır" dedi ve ekledi: "2023'te tanık olduklarımız, özellikle de eşi benzeri görülmemiş okyanus sıcaklığı, buzulların geri çekilmesi ve Antarktika'daki deniz buzu kaybı, özel bir endişe kaynağıdır."
  
  Önemli göstergelerde sirenler çalıyor
  WMO'nun son Küresel İklim Durumu raporu, iklim krizinin sayısız göstergesinin yanı sıra bunların sıcak hava dalgaları, sel, kuraklık, orman yangınları ve hızla yoğunlaşan tropikal siklonlar şeklinde insanlar üzerindeki feci etkilerini de ele alıyor. Raporun bulgularıyla ilgili konuşan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Tüm önemli göstergelerde sirenler çalıyor. Bazı rekorlar listeleri alt üst ediyor. Ve değişimler hızlanıyor" dedi. 19 Mart'ta yayınlanan rapor, geçen yılın rekor düzeyde sıcak geçtiğini ve küresel ortalama yüzeye yakın sıcaklıkların sanayi öncesi seviyelerin 1.45 derece üzerine çıktığını teyit etti. Saulo, "İklim değişikliğine ilişkin Paris Anlaşması'nın 1.5°C'lik alt sınırına -şu anda geçici olarak da olsa- hiç bu kadar yaklaşmamıştık. WMO topluluğu dünyaya kırmızı alarm veriyor" diye konuştu.
  
  Deniz seviyeleri ne kadar yükseldi?
  2023 yılında, dünyanın küresel ortalama deniz seviyesi, 1993 yılına kadar uzanan uydu kayıtlarında yeni bir zirveye ulaştı. Deniz seviyeleri son 30 yılda ortalama 3,34 milimetre yükseldi ve giderek daha hızla yükseliyor. Yükselme hız oranı 1993-2002 yılları arasında yılda 2,13 milimetre iken 2014-2023 yılları arasında iki kattan fazla artarak yılda 4,77 milimetreye ulaştı. Bunun nedeni, suyun genişlemesine neden olan okyanus ısınmasının devam etmesinin yanı sıra buzulların ve buz tabakalarının erimesi olarak açıklanıyor.
  
  Okyanuslar ne kadar ısındı?
  Okyanus ısısı geçen yıl 65 yıllık gözlemsel kayıtlardaki en yüksek seviyesine ulaştı. La Nina'dan El Nino koşullarına 2023'ün ortasında geçiş, hem karada hem de suda hissedilen hızlı sıcaklık artışına katkıda bulundu. Ancak bu hava olayıyla ilişkili tipik ısınma modelleri - yani Pasifik Okyanusu ısınması - Kuzeydoğu Atlantik gibi diğer olağandışı ısınma alanlarını açıklayamıyor. Bu okyanus kütlesi, ilkbahardan itibaren yaygın deniz ısı dalgalarına maruz kaldı, eylül ayında zirveye ulaştı ve sıcaklıkların ortalamanın 3 derece üzerinde olduğu yılsonuna kadar devam etti. 2023'te ortalama bir günde, okyanusların neredeyse üçte biri, deniz ekosistemlerine ve mercan resiflerine zarar veren bir deniz sıcak dalgasına maruz kaldı. Yılsonuna doğru, okyanusun yüzde 90'ından fazlası bir noktada sıcak hava dalgası koşullarını yaşadı. Küresel ortalama deniz yüzeyi sıcaklıkları (SST'ler) nisan ayından itibaren rekor seviyeye ulaştı. WMO uzmanları ısınmanın 2024 yılında da devam etmesini bekliyor ve bu, yüz ila bin yıl ölçeğinde geri döndürülemez bir değişim.
  
  Antarktika'da deniz buzu ve buzul rekorları kırıldı
  Kriyosferde de rekorlar kırıldı. Antarktika'daki deniz buzu miktarı (en az yüzde 15 buz yoğunluğunun kapladığı toplam alan) geçen yıl kayıtlara geçen en düşük seviyedeydi. Kış sonunda, bir önceki rekor yılın bir milyon kilometrekare altındaydı. Bu, Fransa ve Almanya'nın toplamına eşdeğer bir alanı oluşturuyor. Bilim insanlarının küresel iklimle ilgili değişiklikleri ölçmek için yeterince uzun süre izlenen 'referans' buzullar olarak adlandırılan buzullar da kayıtlardaki (1950'den beri).en büyük buz kaybını yaşadı. Bu durum, Kuzey Amerika ve Avrupa'daki aşırı erimeden kaynaklandı. Avrupa Alplerindeki buzullar aşırı bir erime sezonu geçirdi. Rapora göre İsviçre'de buzullar son iki yılda kalan hacimlerinin yaklaşık yüzde 10'unu kaybetti.
  
  Fosil yakıtlar durdurulmalı
  İngiltere'deki Exeter Üniversitesi'nden kutup uzmanı Profesör Martin Siegert, "Karada ve denizde yüzen dünyanın buz örtüsü, güneş enerjisini uzaya geri yansıtarak ve aksi takdirde kıyılarımızı sular altında bırakacak suyu depolayarak iklimimize büyük bir hizmet sunuyor" dedi. Donmuş gezegenimize indirilen bu darbelerin önemine değinen Siegert, gözlemlenen değişikliklerin daha fazla değişimi teşvik eden 'geri besleme' süreçlerine yol açacağından dolayı dünyanın zararlı etkileri şimdi ve gelecekte hissedeceğini belirten Siegert, "Vereceğimiz tek yanıt, fosil yakıtların yakılmasını durdurmak olmalı ki zarar sınırlandırılabilsin. Bu, bizim en iyi ve tek seçeneğimizdir" diye konuştu.
  
  Sera gazı konsantrasyonları rekor seviyelerde
  Küresel sıcaklıktaki uzun vadeli artış, büyük ölçüde fosil yakıtların yakılmasına bağlı olarak atmosferdeki sera gazı konsantrasyonlarının artmasından kaynaklanıyor. Üç ana sera gazının - karbondioksit, metan ve azot oksit - konsantrasyonları 2022 yılında rekor seviyelere ulaştı. WMO'nun raporuna göre, belirli yerlerden alınan gerçek zamanlı veriler 2023 yılında da artışın devam edeceğini gösteriyor. Karbondioksit seviyeleri sanayi öncesi döneme kıyasla yüzde 50 daha yüksek oldu ve ısıyı atmosferde hapsetti. Saulo, "İklim krizi, insanlığın karşı karşıya olduğu en önemli zorluktur ve artan gıda güvensizliği, nüfusun yer değiştirmesi ve biyoçeşitlilik kaybının da tanıklık ettiği gibi eşitsizlik kriziyle yakından ilişkilidir" dedi.
  
  Gelecek için ne umut var?
  WMO'nun raporu, büyük bir iklim finansmanı açığını ortaya koydu.1.5 dereceye bağlı kalmak için yıllık iklim finansmanı yatırımlarının altı kattan fazla artarak 2030 yılına kadar yaklaşık 9 trilyon dolara ve 2050 yılına kadar da 10 trilyon dolara ulaşması gerekiyor. Ancak eylemsizliğin maliyeti çok daha yüksek olabilir. Olağan senaryoya göre, iklim değişikliği 2025-2100 yılları arasında en az 1,266 trilyon dolar değerinde zarara yol açabilir. WMO bunun, dünyayı harekete geçmeye teşvik etmesi gerektiğini belirtiyor. Uzmanlar, yenilenebilir enerjiye geçişin hızında "bir umut ışığı" buluyor diyor.