2023’te güzel şeyler oldu!

• Dünya gezegeninde tıpkı geçen yıl gibi bu yıl da umut verici gelişmeler oldu ve biz yine sizin için özetledik.

  Ocak
  • Ocak 2023 Yeni Eurostat verilerine göre, güneş, rüzgâr ve diğer 'yeşil' kaynaklar, Avrupa Birliği’nin (AB) toplam enerji tüketimine %21,8 katkı sağladı. Bu, 2020'ye göre %0,3'lük bir düşüş olsa da rapor, Avrupa'nın enerji altyapısının, son küresel olaylarla desteklenerek doğru yönde ilerlediğini gösteriyor.
  • Edinburg, iklim acil durumuyla mücadele etmek amacıyla bitkisel beslenmeyi teşvik etmek için Plant Based Treaty'yi onaylayan ilk Avrupa başkenti oldu. Şehir konseyi, hayvansal tarımdan kaynaklanan sera gazı emisyonlarını azaltmayı amaçlayan bu girişimi oy birliğiyle kabul etti.
  • Araştırmalar, yeşil alanlara düzenli ziyaretlerin mental sağlık ilacı kullanımını dramatik bir şekilde azaltabileceğini gösteriyor. Haftada üç ila dört kez bir park, topluluk bahçesi veya diğer kentsel yeşil alanı ziyaret etmek, kişilerin anksiyete veya depresyon için ilaç kullanma olasılığını üçte bir oranında azaltabilir.
  • Avrupa Birliği, şirketlerden yeşil iddialarını kanıtlamalarını isteyecek. Bu öneri, şirketleri ürünlerini 'iklim dostu' veya 'geri dönüştürülmüş malzemeler içerir' olarak tanıtıyorsa, bu etiketlerin belgelenmemesi durumunda sert önlemler almayı amaçlıyor.
  • Finlandiya'da rüzgâr enerjisi kapasitesinin geçen yıl yüzde 75 arttığı kaydedildi. Finlandiya Rüzgâr Enerjisi Derneği (FWPA) tarafından yapılan açıklamaya göre, Finlandiya'nın rüzgâr enerjisi kaynakları mevcut enerji krizi sırasında önemli bir destek sağlıyor.
  • Bilim insanları, güneş enerjisi kullanarak plastik atıkları ve sera gazlarını sürdürülebilir yakıtlara dönüştürmenin bir yolunu geliştirdi. Cambridge Üniversitesi'ndeki araştırmacılar tarafından geliştirilen sistem, plastik kirliliği ile başa çıkabilir ve döngüsel bir ekonominin gelişiminde "oyun değiştirici" olabilir.
  • Antalya'nın çevresinde, Türkiye'nin Dağbeli kasabasında yerel çiftçilere ücretsiz enerji sağlamak amacıyla büyük bir güneş enerjisi santrali inşa edildi. Meyve ve sebze üretim merkezindeki yerel üreticiler, yüksek enerji fiyatları nedeniyle tarlalarını düzgün sulamaktan kaçındıklarını belirtiyor. Şimdi, 60.000'den fazla kişi, çiftçilere sulama sistemlerini çalıştırma ve ürün üretimini artırma olanağı tanıyan destek programından faydalanıyor.
  • İspanya, sigara şirketlerinin izmaritlerinin temizliği için ödeme yapmak zorunda kalacakları bir karar aldı. Sigara içenler tarafından yılda milyonlarca sigara izmariti İspanya'nın sokaklarına ve plajlarına atılıyor. Yeni çevre düzenlemeleriyle tek kullanımlık plastik çatal ve pipetlere de yasak getirildi.
  • İngiltere'de tek kullanımlık plastik ürünler yasaklanıyor. Hükümetin tahminlerine göre, ülke yılda yaklaşık 1,1 milyar tek kullanımlık tabak ve 4,25 milyar adet çatal kullanıyor; bunların sadece yüzde 10'u geri dönüştürülüyor.
  
  Şubat
  • Geçen yıl Avrupa'da rekor sayıda ısı pompası satıldı. Avrupa'dan gelen veriler, 2022'de 3 milyon ünitenin, yaklaşık 4 milyar metreküp doğalgazın yerine geçerek 8 milyon ton CO2 emisyonunun önlenmesine denk geldiğini gösteriyor.
  • Londra'nın gece gökyüzü manzarası değişebilir. Çünkü şehir yetkilileri, gökdelenlerin gece ışıklarını azaltma kuralları taslağını hazırlıyor. Yeni planlar benimsenirse, Londra'nın yüksek bina yoğunluğuna sahip bölgesi olan Square Mile'daki binalardan, geceleri gereksiz ışıkları kapatmaları istenecek.
  • Uluslararası Enerji Ajansı'nın Elektrik Piyasası Raporu 2023'e göre, şu anda ve 2025 yılına kadar olan zaman diliminde yeni elektrik talebinin yüzde 90'ı, rüzgâr ve güneş gibi temiz enerji kaynakları ile nükleer enerji gibi sürdürülebilir enerji kaynakları tarafından karşılanacak.
  • Avustralya hükümeti, Queensland kıyılarına yakın bir yerde planlanan yeni termal kömür projesine izin vermeme kararı aldı. Bu karar, UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alan Büyük Mercan Resifi'ne yönelik potansiyel riskler nedeniyle halkın tepkisi üzerine geldi.
  
  Mart
  • Avustralya, petrol ve gaz emisyonlarına ilk kez sınırlama getiren yeni sert yasaları kabul etti. Çığır açan bu yasal düzenleme, kömür madenleri ve petrol rafinerilerinin emisyonlarını yılda yaklaşık yüzde 5 oranında azaltmalarını gerektiriyor.
  • Birleşmiş Milletler üye devletleri, iklim adaleti konusunda tarihi bir karar olan bir karar tasarısını kabul etti. Bu karar, iklim kriziyle başa çıkmada başarısız olan aşırı kirletici ülkeleri yasal olarak sorumlu tutmayı amaçlıyor.
  • Avrupa'nın en zengin ülkesi olan Lüksemburg, üç yıldır ücretsiz toplu taşıma hizmeti sunmanın gururunu yaşıyor. Lüksemburg'da yaşayanlar son üç yıldır ücretsiz toplu taşıma hizmetine erişim sağlıyor.
  • Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, COP28'de fosil yakıtların küresel aşamalı olarak kaldırılması için birlikte hareket etme konusunda anlaştı. Bu, AB'nin Kasım ayında Dubai'de düzenlenecek iklim zirvesi öncesi enerji geçişini destekleme ve hızlandırma taahhüdünün bir parçası.
  • Hollanda, atık dağlarından güneş enerjisi üreterek ve çeşitli alanlarda güneş panelleri kullanarak Avrupa'nın lider güneş enerjisi üreticisi haline geldi. Ülkede şu anda 48 milyondan fazla güneş paneli bulunuyor, ki, bu da kişi başına yaklaşık iki paneli temsil ediyor.
  
  Nisan
  • Hollanda hükümeti, 2030 iklim hedeflerini karşılamak adına 28 milyar Euro harcama yapacağını duyurdu. Bu önlemler arasında büyük deniz üstü güneş enerjisi alanları inşa etmek ve kirletici endüstrilere vergi avantajı sağlamak bulunuyor.
  • Online aktivistlerden oluşan "Team Ninja Trollhunters," X’de (eski Twitter) iklim dezenformasyonu yayınlayan hesapları tespit ederek, bilimsel verilerle yanlış bilgileri düzeltiyor.
  • ABD'deki şehirler ve eyaletler, iklim krizinin etkileriyle mücadele etmek adına büyük fosil yakıt kirliliği yaratan şirketlere dava açabilecek. ABD Yüksek Mahkemesi, beş yerel dava için temyiz taleplerini reddederek yerel yönetimlere önemli bir zafer kazandırdı.
  • Çad'daki Sena Oura Milli Parkı'nda, yaklaşık 20 yıl sonra ilk defa bir aslan görüldü. Araştırmacılar, bu bölgedeki büyük kedi popülasyonunun artışa geçebileceğine dair erken bir işaret olarak değerlendiriyorlar.
  
  Mayıs
  • Uluslararası Enerji Ajansı'na (IEA) göre, bu yıl güneş enerjisi yatırımlarının ilk kez petrolü geçmesi bekleniyor. Ajansın yeni tarihli bir raporuna göre, temiz enerji teknolojilerine yapılan harcamalar, küresel enerji krizi tarafından tetiklenen uygunluk ve güvenlik endişeleri nedeniyle fosil yakıtlara yapılan harcamaları önemli ölçüde geride bırakıyor.
  • Panama'da yeni bir yasa, deniz kaplumbağalarına yaşama ve sağlıklı bir çevrede serbest geçiş hakkını garanti altına alıyor. Bu yasa, Callie Veelenturf’un kurduğu bir grup tarafından desteklenerek hayata geçirildi ve yasa, "Panamalı herhangi bir vatandaşın deniz kaplumbağalarının sesi olmasına ve onları yasal olarak savunmasına izin verecek" şeklinde açıklandı.
  • Avusturyalılar, bozuk elektronik cihazları onarmak için bir destek programından faydalanıyorlar. Elektronik atıkları ele almayı amaçlayan hükümet programı, tamir maliyetinin yarısını kapsıyor. Bir yıl önce başlatılan bu programla, Çevre Bakanlığı'na göre 560.000 adet toplamda 200 Euro'ya kadar olan indirim kuponlarının kullanıldığı görüldü.
  
  Haziran
  • Yeni bir çalışma, yeşil alanlara erişimin, biyolojik yaşlanmayı geciktirebileceğini gösterdi. İspanyol ve Amerikalı araştırmacılardan oluşan ekip, yeşil alanlara yakın yaşayan insanların biyolojik olarak ortalama 2,5 yıl daha genç olduklarını buldu.
  • AB, cep telefonu üreticilerini kullanıcıların pilleri kolayca değiştirmelerine zorlayacak yeni bir yasa çıkarmaya hazırlanıyor. AB Parlamentosu tarafından onaylanan bu sert yeni kurallar, milyonlarca telefonun çöplükten kurtarılmasına yardımcı olabilir.
  • Paris Olimpiyatları, geri dönüştürülmüş plastik sandalyelerden yapılan koltuklarıyla atık malzemelere ikinci bir hayat verecek. İnsanların çözümlü plastik sıkıntısı ile mücadele etmenin yanı sıra, bu girişim, Olimpiyat Oyunları'nın çevresel ayak izini azaltma çabalarının bir parçası olarak kabul ediliyor.
  • İzlanda, hayvan refahı adına yaz sonuna kadar balina avını askıya aldı. Halkın çoğunluğu, 18 Haziran'da hükümetin İklim Koruma Hedefleri, İnovasyon ve Enerji Güvenliğini Güçlendirme Yasası'nı onayladı.
  • Dünya genelindeki deniz yaşamını korumak adına ilk kez bir antlaşma kabul edildi. BM üyeleri tarafından kabul edilen bu tarihi anlaşma, ulusal sınırların dışındaki denizlerde biyoçeşitliliği koruma amacıyla yapıldı.
  
  Temmuz
  • Deutschlandticket, Almanya'da toplu taşıma yolcu sayısını yüzde 25 oranında artırdı. 49 Euro'luk bilet, Almanya çapında tren, metro, tramvay, otobüs ve bölgesel tren gibi toplu taşıma araçlarında bir ay boyunca sınırsız ulaşım imkânı sunuyor.
  • ABD ordusunda yaralanmış askerler, Güney Florida açıklarındaki mercan resiflerini restore etmek için çalışıyor. Misyonun iki katlı amacı, hastalık ve yükselen deniz sıcaklığı tehdidi altındaki mercanları kurtarmak ve askerlere hem fiziksel hem duygusal olarak yardımcı olmak.
  • Yüksek rakımlarda yetiştirilen nergis çiçeklerinin, ineklere verildiğinde metan emisyonlarını azaltma gücü olduğu ortaya çıktı.
  • California'nın uzun süredir beklenen yüksek hızlı treni güneş enerjisiyle çalışacak. Bu dev treni beslemek için teorik olarak 552 dönümlük güneş panelleriyle üretilen 44 megavatlık enerjiye ihtiyaç duyulacak.
  • Araştırmalara göre dünya, net sıfır hedeflerine ulaşmak için güneş paneli mühendislerinden toplu taşıma şoförlerine kadar bir yeşil yaka işçi ordusuna ihtiyaç duyacak. 2050'ye kadar dünya genelinde 300 milyon yeşil iş olacağı tahmin ediliyor.
  • Güneybatı Norveç'te bulunan dev fosfat yatakları, en az 50 yıl boyunca elektrikli araçları, güneş panellerini ve gübreleri beslemek için yeterli olabilir.
  • Brezilya Amazon'unun kesilme oranı, Cumhurbaşkanı Luiz Inácio Lula da Silva'nın göreve gelmesinin ilk altı ayında üçte bir oranında azaldı.
  
  Ağustos
  • AB ülkelerinin 2023'ün ilk yarısında fosil yakıtlardan elde ettiği enerji rekor düşük seviyeye indi. 27 üye ülke, 2022'nin aynı dönemine göre elektrik üretimi için %17 daha az fosil yakıt kullandı.
  • Cool Roof France (CRF), Fransa'da yılda atılan 130,000 ton midye kabuğunu kullanarak sürdürülebilir ve maliyet etkin boya üretmeye başladı. Bu boya binalardaki sıcaklığı azaltma amacıyla çatıları beyaza boyamakta kullanılıyor.
  • Charles Darwin'in dünya turundan neredeyse iki yüzyıl sonra, çevreciler onun izinden gitmeye hazırlanıyor. Dört kıtada iki yıllık bir yolculuk yaparak endemik yaşamı inceleyecekler ve koruma çabalarını artıracaklar.
  • ABD'de bir mahkeme, çocukların sağlıklı bir çevreye anayasal hakları olduğuna hükmetti. Genç çevre aktivistleri, Montana'da fosil yakıt gelişimine izin verilmesi nedeniyle devlet kurumlarının temiz ve sağlıklı bir çevreye olan anayasal haklarını ihlal ettikleri konusunda tarihi bir zafer elde etti.
  
  Eylül
  • Brezilya Amazonları’nda ağaçlara bağlanan yapay zekâ kutuları, orman tahribatını tespit etmek için sesleri tanıma yeteneğine sahip. Çevre bilimcileri ve bilim insanları, yıkıcı orman istilacılarına karşı mücadelede bu kutuları kullanıyor.
  • Cornell Üniversitesi ve Microsoft'un araştırmasına göre ABD'de tam zamanlı uzaktan çalışanlar, ofiste çalışanlara göre sera gazı emisyonlarını yüzde 54 oranında azaltma etkisine sahip.
  • Pilot proje, kuzey kutup bölgesindeki uzak toplulukların yeşil enerjiye geçişine yardımcı olabilir.
  • Danimarka, dünyanın ilk yeşil metanol ile çalışan konteyner gemisini tanıttı. Laura Maersk, sera gazı emisyonlarını azaltma hedefleri doğrultusunda tamamen yeşil metanolle çalışan ilk gemi olma özelliğine sahip.
  • Hayvan hakları endişeleri nedeniyle Alman Roncalli Sirki, 1991'den beri aslan ve filler kullanmıyor. Sirk, 2018'de tamamen canlı hayvanları programdan çıkardı ve gösterilerini hologramlarla yapmaya başladı.
  • Fransa'da, geleceğin robotları, ayakkabıları parçalayarak tonlarca atığı geri dönüştürüyor. Avrupa'da kullanılan tekstillerin sadece yüzde 1'i şu anda geri dönüştürülüyor.
  • Çin'in Fujian Eyaleti açıklarındaki dünyanın en büyük rüzgâr türbini olan Goldwind GWH252-16MW türbini, bir günde 384.1 megavat saat enerji üreterek yaklaşık 170.000 evi besleyebilir hale geldi.
  
  Ekim
  • Norveç'teki Svea madeni, ülkenin en büyük doğal restorasyon projelerinden biri olarak doğaya geri dönüyor. 1917'de açılan ve 100 yıl sonra resmi olarak kapatılan maden, 34 milyon metrik ton kömür üretti. Şimdi, bu madenin eski izleri doğaya bırakılıyor.
  • Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN), dünya okyanuslarını korumak için büyük çaplı bir yeni girişimi başlattı. IUCN Liderler Forumu'nda, IUCN Başkanı Razan Al Mubarak, bu proje üzerinde durdu ve deniz koruması, okyanus yenilenebilir enerjisi, gemi trafiği, sucul gıda ve kıyı turizmi üzerine odaklanıyor.
  • Fransa'nın futbol takımları, karbon emisyonlarını azaltma amacıyla maçlara trenle seyahat edecek. Ülkenin futbol federasyonu, bu politikayı duyurdu ve bu politika, tüm milli takımları kapsıyor.
  • Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), tüm fosil yakıtlar için küresel talebin on yılın sonuna kadar zirve yapabileceğini belirtiyor. IEA'nın yıllık Dünya Enerji Görünümü, güneş, rüzgâr, elektrikli araçlar ve ısı pompaları gibi temiz enerji teknolojilerinin etkileyici bir şekilde yükseldiğini gösteriyor.
  • İsveç'in başkenti Stockholm 2024 yılında şehir merkezinde benzin ve dizel araçları yasaklayacak. Bu, hava kirliliği ile mücadele etmek amacıyla yapılan çok önemli bir hamle.
  • Seattle merkezli bir start-up olan Atomo Coffee, dünyanın ilk ‘fasulyesiz kahvesi’ni piyasaya sürdü. Kahvenin moleküler yapısını taklit etmek için süper gıdalar ve bitkisel atıklar gibi malzemeler kullanıyorlar. Bu da popüler içeceğin çevresel etkisini azaltmayı amaçlıyor.
  
  Kasım
  • Dünya üzerindeki en nadir memeli türlerinden biri olan Sumatra gergedanının yavrusu Endonezya'daki bir milli parkta dünyaya geldi. Yerel çevre bakanlığına göre erkek yavru, Sumatra adasının doğusundaki Way Kambas Ulusal Parkı'nda bu yıl doğan ikinci gergedan yavrusu. Koruma programı kapsamında 2012 yılından bu yana parkta beş gergedan doğdu.
  • Kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan CDP, şehirlerin çevresel şeffaflık ve eylemleri puanlarıyla sıraladığı A sınıfı şehir listesine 22 Avrupa ülkesi girdi. Avrupa belediyelerinin neredeyse beşte biri, küresel çapta en iddialı iklim eylemlerini gerçekleştiriyorlar.
  • Dominika adası sperm balinalarını korumak için dünyada bir ilki gerçekleştirerek deniz koruma alanı ilan edildi. Bilim insanları bu kararın sadece hayvanları korumaya değil iklim değişikliği ile mücadeleye yardımcı olacağını söylüyor.
  • Avrupa Parlamentosu ve üye ülkeler Doğa Restorasyonu Yasası'nda anlaştı. Yasa, üye ülkeleri 2030'a kadar doğayı restore etmek için önlemler almaya zorlayacak. Avrupa Komisyonu, anlaşmayı "iklim nötrlüğe ulaşma yolunda önemli bir katkı" olarak değerlendiriyor.
  • Kenya'da, Maasai kadınları istilacı ve tehlikeli bir bitkiye çevre dostu bir çözüm buldu. Dikenli dış yapısıyla hayvanlar için zararlı olan Opuntia kaktüsü şimdi biyogaz ve reçineye dönüştürülüyor.
  • Kuzey Makedonya, ekolojik koridorlar oluşturarak, ormanlık alanlarda biyoçeşitliliği koruma ve artırma çabalarını güçlendiriyor. Koridorlar, farklı ekosistemlere sahip bölgeleri birbirine bağlayarak, yaban hayatının hareket etmesine ve göç etmesine izin veriyor.
  
  Aralık
  • Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı (COP28), Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi'nin 28. Taraflar Konferansı olarak gerçekleşti.
  Konferansın en önemli sonucu; “Enerji sistemlerinde fosil yakıtlardan adil, düzenli ve eşitlikçi bir şekilde uzaklaşılması, 2050 yılına kadar bilime uygun olarak net sıfıra ulaşılması için bu kritik on yılda eylemlerin hızlandırılması” kararı oldu.
  • COP28’de hükümetler, savunmasız ülkeleri desteklemek amacıyla ‘Kayıp ve Zarar Fonu’ kurma çerçevesinde anlaşmaya vardı. Bu önemli karar, 198 ülkenin temsilcileri tarafından onaylandı ve kararın ardından ülkelerin ilk finansal katkıları geldi.
  • 116 ülke, 2030'a kadar dünya çapındaki yenilenebilir enerji kapasitesini üçe katlama ve enerji verimliliği iyileştirmelerinin yıllık hızını iki katına çıkarma taahhüdünde bulundu.
  
  
  Kaynaklar:
  EuroNews
  Earth.org
  Cevreciyiz.com