Avrupa Parlementosu’ndan yeşil kurtarma paketine onay

• Avrupa Parlamentosu, AB’nin 672.5 milyar euro’luk kurtarma paketini onaylayarak salgın sonrası Avrupa’nın yeniden inşa edilmesini amaçlayan fonun önünü açtı. Fonun yüzde 37’si iklim dostu tedbirler için ayrılacak.

  Avrupa Parlamentosu’ndaki parlamenterler, Avrupa Birliği’nin (AB) 672.5 milyar euro’luk kurtarma ve dayanıklılık paketini onaylayarak koronavirüs krizi sonrası Avrupa’nın ‘daha iyi bir şekilde yeniden inşa edilmesi’ne yardımcı olmayı amaçlayan benzeri görülmemiş bir fonun kilidini açtı. 582 lehte, 40 aleyhte ve 69 çekimser oyla onaylanan fon, AB liderleri tarafından fonun yüzde 37’sini iklim dostu tedbirler için ayıran, Aralık ayında kabul edilen, siyasi bir anlaşmayı doğruluyor. Parlamentonun yeşil ışığıyla birlikte, toplam fondan 265 milyar euro yeşil geçiş için AB ülkelerine dağıtılan hibe ve krediler şeklinde kullanılabilir hale getirilecek. Yönetmelik bu ayın sonunda yürürlüğe girecek.
  
  Anlaşma Avrupa için tarihi bir adım
  Parlamentonun ekonomik işler komitesindeki fon için müzakereci olan İspanyol Yeşil Parlamento Üyesi Ernest Urtasun, “Bu anlaşma Avrupa için tarihi bir adımdır” dedi. 312.5 milyar euro hibe ve 360 milyar euro krediden oluşan paket, ülkelerin koronavirüs salgınından kurtulmalarına, yeşil ve dijital geçişe yardımcı olmak için tasarlandı. Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen ise, “Aşılar sayesinde virüsü yenmek çok önemli. Ancak vatandaşların, işletmelerin ve toplulukların ekonomik krizden çıkmalarına da yardımcı olmamız gerekiyor. Kurtarma ve dayanıklılık paketi tam da bunu yapmak için 672.5 milyar euro sağlayacak” diye konuştu. Fonun yüzde 37’si iklim dostu yatırımlara ayrılırken, yüzde 20’si dijital harcamalara tahsis edilecek. Yeşil parlamenterler biyoçeşitliliğin korunmasının fon tarafından karşılanmayacağı konusunda hayal kırıklığına uğramış olsalar da, yeni tesisin koronavirüs krizine cevaben ‘Oyunun kurallarını değiştirecek’ ve ‘AB dayanışmasının eşi görülmemiş bir işareti’ olacağını söylediler.
  
  Kurtarma paketinin yüzde 37’si çevreye
  Parlamento bütçesinde Yeşiller için müzakereci olan Alman parlamenter Damian Boeselager, “Şimdiye kadar ilk kez fonlar Avrupa düzeyinde toplu olarak toplanıyor ve koronavirüs krizinin ekonomik etkisine dayalı olarak üye devletlere yönlendiriliyor” dedi. Kurtarma ve dayanıklılık paketi, bugüne kadar geliştirilmiş en büyük AB programı olan, 750 milyar euro’luk Yeni Nesil AB kurtarma paketinin en büyük bileşeni. İklim için ayrılan yüzde 37’lik kısım, kısmen AB’nin yeşil finans sınıflandırması kapsamında geliştirilen kriterlere dayanan yeni, hibrit bir metodoloji ile izlenecek. Yine de çevre STK’ları (sivil toplum kuruluşları) bunun daha da ileri gidebileceğini söylediler. WWF (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), fonun iklim rakamlarını şişiren ve Avrupa Sayıştayı tarafından ağır bir şekilde eleştirilen ‘Rio Marker’ metodolojisinin eskimiş kriterlerini içerdiğini vurguladı.
  
  Uygulama için 2026’ya kadar süre var
  AB ülkeleri artık ulusal kurtarma planlarını en geç Nisan ayına kadar inceleme için Avrupa Komisyonu’na sunmalı. Komisyon, AB üye ülkeleri ve Avrupa Parlamentosu tarafından onaylandıktan sonra, ülkelerin bunları uygulamak için 2026’ya kadar zamanı olacak. Ancak Portekiz’in Avrupa İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakanı Ana Paula Zacarias, yapılacak daha çok iş olduğu konusunda uyardı. Parlamentodaki bir tartışma sırasında, ülkelerin planlarını mümkün olan en kısa sürede sunmaları ve komisyonun piyasalara gitmesi ve kurtarma paketini finanse etmesine izin veren kararlarını onaylamaları gerektiğini söyledi. Portekiz Başkanlığına göre komisyon, planları hakkında üye ülkelerle ‘yoğun bir diyalog’ içinde ve 19 ülkeden taslaklar aldı. Lüksemburg, Hollanda, İrlanda, Avusturya, Litvanya, Polonya, Malta ve Estonya ise henüz planlarını sunmadı.
  
  Fon fosil yakıt projelerine gidecek
  Bazı ulusal planların yeterli kamu incelemesine tabi tutulmadığına dair endişeler de var. Yeşil bir STK olan Bankwatch tarafından yapılan araştırmaya göre 20 ülke, planlarının detaylandırılması konusunda neredeyse hiç kamu incelemesine sahip değildi. Projeler ise AB hukuku kapsamında gerekli olan çevresel etki değerlendirmelerine tabi değildi. Çevre gruplarının en önemli endişelerinden biri, AB fonunun fosil yakıt projelerine gidecek olması. Ki bu durum, komisyonun gerçekten de göz ardı etmediği bir olasılık. Yeşillerin tüm fosil yatırımlarını dışlama önerisi, Avrupa Parlamentosu’ndaki Hristiyan Demokratlar ve liberallerin yanı sıra, kömürü aşamalı olarak ortadan kaldırmak için gaza yatırım yapmayı planlayan orta ve doğu AB üye ülkelerinden ulusal hükümetler tarafından desteklenmedi. Doğalgazın fonlamaya dahil edilebilmesi için ‘önemli zarar vermeme’ kriterlerini karşılaması gerekiyor.
  
  Sürdürülebilir iyileşme ön koşul
  Bir koruma STK’sında ekonomist olan Sebastien Godinot, “Yüzde 37’lik iklim hedefi olumlu ancak çok düşük ve biyolojik çeşitliliği içermiyor. Bu da Avrupa Yeşil Mutabakatı ve onun 2030 Biyoçeşitlilik Stratejisi ile tutarsız” diye konuştu. Çevre komitesinden Yeşil parlamenter ve Avrupa Parlamentosu’nun önde gelen isimlerinden biri olan Bas Eickhout ise şunları söyledi: “Sürdürülebilir bir iyileşme, 1.5 derecenin altında kalmanın ön koşulu. Bu krizden daha çevreci çıkmanın temeli orada. Sürdürülebilir planları fiilen sunmak artık AB ülkelerine, bunları yakından izlemek ise Avrupa Komisyonu’na kalıyor.”