Havai fişek çevreyi zehirliyor

• Birbirinden güzel renkleri ve gökyüzünde oluşturdukları güzel görüntülerle herkesi etkileyen havai fişekler göründükleri kadar masum değil. Havayı, suyu ve toprağı zehirleyen kirleticiler, bu güzel görüntülerin tehlikeli yüzünü oluşturuyor.

  Havai fişeklerin içeriğinde havayı, suyu ve toprağı zehirleyen yüksek derecede zehirli gazlar ve kirleticiler bulunuyor. Bu kirleticiler; kuşlar, yaban hayatı, evcil hayvanlar, hayvancılık, insanlar kısaca ekosistem için büyük bir tehlike oluşturuyor. Havai fişek kazaları nadir de olsa insan ölümlerine sebep oluyor fakat sorunun görünmeyen yüzünde çok daha büyük zararlar saklı.
  
  Renklerin ardındaki gerçekler
  
  Havai fişeklerin renkleri metal bileşenlere bağlı. Fişekler patladığında açığa çıkan enerji, metal tuzları tarafından soğuruluyor. Metaller, üzerlerinde oluşan bu fazla enerjiyi ışık olarak veriyor. Böylece her metal, yaydığı ışık, dalga boyuna bağlı olarak farklı renkte görünüyor. Bu da patlayan yıldızların içlerindeki metallerin havada dağılırken farklı renklerde görünmesini sağlıyor. Örneğin kalsiyumlu bileşikler kullanıldığında turuncu renk oluşurken, sodyum sarı, baryum yeşil, stronsyum ise parlak kırmızı renk veriyor. (Kaynak: Bilimgenç, Tübitak) Tüm bu kimyasallar, dünyanın dört bir yanında her an patlamakta olan havai fişek gösterileri nedeniyle havaya, suya ve toprağa karışıyor ve büyük bir kirliliğe sebep oluyor.
  
  
  Kuşlara doğrudan zarar veriyor
  
  WWF (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), uzmanları, havai fişeklerin ‘Hem insanların hem doğanın hem de yaban hayvanlarının sağlığına ciddi zararlar verdiğini, havai fişek kullanımıyla ortaya çıkan yoğun ışık ve gürültünün, çok yakında olmayan kuşların bile olumsuz etkilenmesini, yaralanmasını hatta ölmelerini mümkün kıldığını belirtiyor. WWF Türkiye Yaban Hayatı Uzmanı Veteriner Hekim Ahmet Emre Kütükçü, eğlence fişeklerinin doğal hayata zararlarını özetlerken şunları söyledi: "Havai fişeklerin kuşlar üzerinden neden olduğu etkilere yönelik İstanbul’da yapılmış bir çalışma yok. Ancak bu yoğun ışık ve gürültü karşısında kuşların tepkisiz kalması olası değil. Avrupa’da yapılan çalışmalar, özellikle sulak alanlardaki kuşların havai fişek atılması sırasında büyük sürüler halinde havalandığını ve uzun süre havada kaldığını gösteriyor. Kuşlar da tıpkı bizler gibi geceleri çok iyi göremez. Baykuş türleri gibi istisnalar hariç. İster sulak alanlardaki kuşlar ister ormanlık alanlarda dinlenen yırtıcı kuşlar ister parklardaki ötücü kuşlar olsun, atılan havai fişeklerin etkisiyle paniğe kapılıyor."
  
  
  Bebek gelişiminde ölümcül risk
  
  Birçok havai fişeğin alev alması için kullanılan kurşun, fişek patladıktan sonra günlerce atmosferde kalıyor ve tozları insanlar ve hayvanlar tarafından solunuyor. Buna ek olarak bitkilerin de metabolizmasına giriyor ve oradan da tekrar bizim vücudumuza besin olarak ekleniyor. Bebek gelişimi üzerinde ölümcül risk taşıyan bu maddenin vücutta birikmesi aynı zamanda sinir tahribatlarına da sebep oluyor. (Kaynak: Gaia Dergi)